9. Sınıf Tük Dili ve Edebiyatı 2. Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları

1.Aşağıdaki cümlelerde dilin hangi işlevlerde kullanıldığını karşılarına yazınız. (10)
Hey gidi günler hey!                                                ……………………………..
Halıcı buraya gel…                                                     ……………………………..
Kaplanlar memeli hayvanlardır.                         ………………………………….
Özne cümlede işi yapan ögedir.                                       ………………………………………
Beni anlıyorsun değil  mi?                                   ………………………………

2. Konuşma diliyle yazı dilinin arasındaki farklardan ikisini yazınız.(8)

3.Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız.(10)
►Edebi metinlerin malzemesi ……...
►“Hasta çocuklar, yanlarında ailelerinden birer büyük insan –ki hastalardan endişeli görünüyorlar- ve bir anne, pelerinini iliklemek bahanesiyle omzu sarılı çocuğunun sırtını okşuyor; onu biraz sonra çekeceği acıya hazırlamak için. Sıralarda hiç düz oturan yok. Hastalar sarılı bir kol veya bacağın bozduğu muvazene ile hep umutları kırılmış, yamru yumru duruyorlar ve büyükler küçüklere doğru eğilmişler.”
Yukarıdaki paragraftan hareketle aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız.
Bu edebî metin incelenirken ………. biliminden faydalanılır.
►Sanatlar; ………………………………, ………………………….,………………………….. olarak üç grupta toplanır.

4.
Bölerek uykunu, rüyalarına
O kucak dolusu hülyalarına
Gece gündüz uçup aynalarına
Konmak istiyorum, konamıyorum
Yukarıdaki dörtlükte aşağıda belirtilenlerden birer örnek yazınız.(10)
Cins ismi:
Tekil isim:
Çoğul isim:
Soyut isim:
Somut isim:

5.Kültür ile dil arasındaki ilişkiyi açıklayınız.(10)

6.Aşağıdaki yargılar doğru ise (D),yanlış ise (Y) koyunuz.(10)
(   )Kültür, maddi ve manevi kültür diye ikiye ayrılır.
(   )Dil en gelişmiş iletişim aracı değildir.
(   )Dil göstergeleri, yansıma sözcükler hariç nedensizdir
(   )Kültür, milletleri ortak değerler etrafında birleştirir.
(   )Dil zaman içinde değişmeyen cansız bir varlıktır.

7.Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.(12)
Türkçenin ……………………..ile ………………………olmak üzere iki lehçesi vardır.
Günlük hayatta insanların karşı karşıya geldikleri her an için kullandıkları doğal dile………………………..denir.
Bir Urfalı ile Ordulunun farklı konuşmasına……………………………denir.
Bir Kırgız ile bir Azeri’nin farklı konuşmasına ………………………denir.
Bir toplumda belli kesimlerin kendi aralarında anlaşmayı sağlamak amacıy­la kullandıkları özel  dile………………….denir.

Sınıfta ders anlatan profesör:
– Arkadaşlar konuyu anladınız mı?
Öğrenciler:
– Evet , anladık.

8.Yukarıdaki karşılıklı konuşmanın iletişim öğelerini gösteriniz.(10)

9.Olay ve Durum hikayesi arasındaki farkları aşağıda verilen hikaye örneklerinden yola çıkarak belirtiniz.

Olay ve Durum Hikayesi Farkı
Zincir (Olay Hikayesi)	Son Kuşlar (Durum Hikayesi)

 10.“On Dört Yaşında Bir Adam” adlı hikayenin anlatıcısı kimdir, bu hikaye hangi tür hikayeye örnektir, bu tür hikayenin öncüsü dünyada kimdir? Açıklayınız.(10)

 On Dört Yaşında Bir Adam
Yolu arabacı da bilmiyor. Kâh sağa, kâh sola sapıyor; kâh tarlaların içine sürüyor; sonra, kafasını bana doğru uzatıp şaşkın gözlerle bakarak:
– Acaba buradan mı gitsek? Acaba şuradan mı gitsek, diye soruyor. Ben gittikçe öfkelenmeye başlıyorum:
– Nasıl arabacılık bu, diyorum; ne yol bilirsin, ne de…
– Yol nerede efendi? Yol yok ki bileyim, diyor.
Biçarenin hakkı var. Evet yol yok ki… Bir müddet iyi kötü bir şose üstünde gidiyoruz; birkaç kilometre sonra bakıyorsunuz, altınızdaki bir şose kayboluveriyor. Ya bir derenin kenarındasınız, ya sarp bir tepenin eteğinde…

Bittabi, bu sarp tepeye çıkmak ihtimali olmadığı için derenin çakıl taşları üstünden sarsıla sarsıla gitmeye mecbur oluyorsunuz. Derken önünüze bir çoban yolu çıkıyor, bir müddet de bunu takip ediyorsunuz; bir de bakıyorsunuz ki, bu yol da bitmiştir. Haydi, tarlaların içine… Lakin, tarlalar ekseriyetle hendekle çevrilmiştir; bir yaylı arabanın hendekten geçebilmesi kabil değildir. O vakit, bir sağa bir sola başvurmaya başlıyorsunuz; ta ki daldığınız bu toprak deryası içinden kendinize bir iz bulup çıkasınız! Bin zahmet, bin meşakkatle bu izi bulursunuz. Şimdi, önümüzde bir kağnı arabasının yılankavi çizgileri uzanıyor; arabacı bu çizgiler üstünden “Deha!” diyor. İşte, sabahtan beri bu hâlde, bir serseri arabanın içinde sarsıla sarsıla gidiyorum. Sabahleyin çıktığımız köyden yolu tarif etmişler ve yedi saatte kasabaya varabileceğimizi söylemişlerdi. Hani yol? Ne yedi saati?..

Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Not: İmla kurallarına ve noktalama işaretlerine titizlikle uyulacaktır.

9.SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 1.DÖNEM 1.YAZILI CEVAPLARI A GRUBU

1.Aşağıdaki cümlelerde dil hangi işlevlerde kullanılmış karşılarına yazınız?

Eyvah,babam geldi!                                                      HEYECANA BAĞLI İŞLEV
Lütfen sessiz olur musunuz?                                     ALICIYI HAREKETE GEÇİRME İŞLEVİ
Su yüz derecede kaynamaz.                                      GÖNDERGESEL İŞLEV
Zamirler ,ismin yerini tutan kelimelerdir.             DİL ÖTESİ İŞLEV
Sesim geliyor mu?                                                         KANALI KONTROL İŞLEVİ

 2. Konuşma diliyle yazı dilinin arasındaki farklardan ikisini yazınız.
*Konuşma dili yöreden yöreye değişir. Yazı dili değişmez.
*Konuşma diliyle ortaya konanlar zaman içinde unutulabilirken, yazı dilindekiler unutulmaz.

 3.Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız.(10)
►Edebi metinlerin malzemesi dildir.
►“Hasta çocuklar, yanlarında ailelerinden birer büyük insan –ki hastalardan endişeli görünüyorlar- ve bir anne, pelerinini iliklemek bahanesiyle omzu sarılı çocuğunun sırtını okşuyor; onu biraz sonra çekeceği acıya hazırlamak için. Sıralarda hiç düz oturan yok. Hastalar sarılı bir kol veya bacağın bozduğu muvazene ile hep umutları kırılmış, yamru yumru duruyorlar ve büyükler küçüklere doğru eğilmişler.”
Yukarıdaki paragraftan hareketle aşağıdaki cümlede boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız.
Bu edebî metin incelenirken psikoloji biliminden faydalanılır.

►Sanatlar; işitsel (fonetik), görsel (plastik) ve dramatik (ritmik) olarak üç grupta toplanır.

 4.
Bölerek uykunu, rüyalarına
O kucak dolusu hülyalarına
Gece gündüz uçup aynalarına
Konmak istiyorum, konamıyorum
Yukarıdaki dörtlükte aşağıda belirtilenlerden birer örnek yazınız.(10)
Cins ismi: uyku
Tekil isim: uyku
Çoğul isim: rüyalar Soyut isim: hülya Somut isim: ayna

5.Kültür ile dil arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Dil, millî kültürün temel unsuru ve taşıyıcısıdır. Maddî-manevî kültürel değerlerin oluşmasında ve aktarılmasında dilin inkar kabul etmez bir rolü vardır. Edipler, kendi dönemlerindeki olayların, anlayışların, geleneklerin… izlerini ister istemez, yazılı veya sözlü olarak ortaya koydukları eserlerine yansıtırlar. Bu eserleri okuyan yeni nesil, kendi kültürünü, kendi değerlerini öğrenir ve sosyal bir miras olarak kendinden sonra gelenlere aktarır. Bütün bunlar dil sayesinde gerçekleştiği için dil ve kültür birbirini tamamlayan birbirinden ayrılmayan unsurlardır. Dil olmaksızın kültür aktarımı sınırlı kalır. Dil, geçmişi bugüne, bugünü yarına bağlar.
 6.Aşağıdaki yargılar doğru ise (D),yanlış ise (Y) koyunuz.
( D  )Kültür, maddi ve manevi kültür diye ikiye ayrılır
( Y  )Dil en gelişmiş iletişim aracı değildir.
( D )Dil göstergeleri, yansıma sözcükler hariç nedensizdir
( Y  )Kültür, milletleri ortak değerler etrafında birleştirir.
( Y )Dil zaman içinde değişmeyen cansız bir varlıktır.

7.Aşağıdaki boşlukları doldurunuz?
Türkçenin ÇUVAŞÇA ile  YAKUTÇA olmak üzere iki lehçesi vardır.
Günlük hayatta insanların karşı karşıya geldikleri her an için kullandıkları doğal dile KONUŞMA DİLİ denir.
Bir Urfalı ile Ordulunun farklı konuşmasına  AĞIZ denir.
Bir Kırgız ile bir Azeri’nin farklı konuşmasına ŞİVE denir.
Bir toplumda belli kesimlerin kendi aralarında anlaşmayı sağlamak amacıy­la kullandıkları özel dile ARGO denir.

8.Yukarıdaki karşılıklı konuşmanın iletişim öğelerini gösteriniz.
GÖNDERİCİ ÖĞRETMEN:
İLETİ:”ÇOCUKLAR KONUYU ANLADINIZ MI?”
KANAL: ”SES”
ALICI: ÇOCUKLAR
DÖNÜT:”EVET ANLADIK”
BAĞLAM: SINIF

9.Olay ve Durum hikayesi arasındaki farkları aşağıda verilen hikaye örneklerinden yola çıkarak belirtiniz.

Olay ve Durum Hikayesi Farkı
Zincir (Olay Hikayesi)	Son Kuşlar (Durum Hikayesi)
Serim, düğüm, çözüm bölümlerinden oluşan düzenli bir planı vardır.	Serim, düğüm, çözüm planına uyulmamıştır.
Olay ağırlıklıdır.	Durum ağırlıklıdır.
Merak ögesi canlı tutulmuştur.	Merak ögesi ön plana çıkarılmamıştır.
Hikaye beklenmedik bir sonla bitirilmiştir.	Hikayede bitmemişlik duygusu söz konusudur.

 10.“On Dört Yaşında Bir Adam” adlı hikayenin anlatıcısı kimdir, bu hikaye hangi tür hikayeye örnektir, bu tür hikayenin öncüsü dünyada kimdir? Açıklayınız.
►Hikayenin anlatıcısı yazar-anlatıcıdır. Birinci kişi ağzından anlatılmıştır.
►Bu hikaye olay hikayesine örnektir.
►Bu tür hikayenin öncüsü dünyada  Guy de Maupassant’tır.

.............................................. EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI ………..……..… OKULU 9/… SINIFI

TÜRK EDEBİYATI DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILISI

 

AD SOYAD: …..……………

NUMARA: ….

 

1. “Edebiyat”  ne demektir? Açıklayınız.  10p

 

 

 

 

 

2. “Edebiyat ve gerçeklik” konusunu,   tarih biliminden yararlanılarak yazılmış bir edebî  eserden  hareketle açıklayınız. ( Küçük Ağa, Yorgun Savaşçı, Ateşten Gömlek, Muhteşem Yüzyıl gibi eserleri dikkate alınız.) 10p

 

 

 

 

 

 

 

3.  Türk Edebiyatının ana dönemlerini  tarihi  sırasına uygun  olarak yazınız. 10p

 

 

 

I .Metin:

Ağlasam  sesimi duyar  mısınız,

Mısralarımda;

Dokunabilir  misiniz,

Gözyaşlarıma, ellerinizle?

Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,

Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu

Bu derde düşmeden  önce.

Bir yer var, biliyorum;

Her şeyi söylemek mümkün;

Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;

Anlatamıyorum.

 

II: Metin:

 

Şeb-i hicran yanar cânım döker kan çeşm-i giryânım

Uyarır halkı efgânım kara bahtım uyanmaz mı

 

Gûl-i ruhsârına karşu gözümden kanlu akar su

Habîbim fasl-ı güldür bu akar sular bulanmaz mı

 

şeb-i hicran: ayrılık gecesi

çeşm-i giryan: göz yaşı

efgan: feryat, haykırış

Habib:Sevgili

Fasl-ı gül: gül mevsimi(ilk bahar)

 

III.  Metin:

 

Dağlar ile  taşlar ile

Çağırayım Mevla’m seni

Seherlerde kuşlar ile

Çağırayım Mevla’m seni

…”

Seher: Tan yerinde kızıllığın oluştuğu sabahın erken saatleri

 

4. Yukarıdaki 1. Metnin hangi geleneğe uygun bir örnek olduğunu yani  Türk Edebiyatının hangi bölümü içinde yer aldığını nedenleriyle birlikte yazınız.10p

 

 

 

 

 

 

5. Yukarıdaki II. Metnin hangi geleneğe uygun bir örnek olduğunu yani  Türk Edebiyatının hangi bölümü içinde yer aldığını  nedenleriyle birlikte yazınız.10p

 

 

 

6.  Yukarıda verilen metinlerden yararlanarak aşağıda istenen bilgileri ilgili boşluklara yazınız.

I. Metnin teması:2p

III. Metnin teması:2p

I. Metnin konusu(Cümle halinde yazınız.)3p

III. Metnin konusu(Konu  cümlesi halinde yazınız.)3p

 

IV. Metin:

“O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,

Her cerihamdan, İlahi, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-i mücerred gibi yerden naaşım;

O zaman yükselerek arşa değer belki başım.”

vecd: Kendinden geçmek

ceriha:Yara

ruh-i mücerred: soyut ruh(sevinçle dolu ruh)

naaş: Ölü beden(ceset)

arş: Gök

 

7.

a) Genel olarak zihniyet nedir?  (6p)

 

 

 

 

 

b) İstiklal Marşı’ndan alınan yukarıdaki IV. Metinde,  Mehmet Akif Ersoy’un zihniyetiyle ilgili en belirgin özelliği yazınız.  (4p)

 

 

 

 

8. İstiklal Marşından alınan yukarıdaki IV. Metne göre,  aşağıdaki boşluklara istenen bilgileri yazınız.

*Nazım birimi:2p

*Uyak dizilişi( şeması):2p

*Uyak( Kafiye) çeşidi(Şiir üzerinde gösterebilirsiniz.):3p

Şiirin –varsa-  redifleri:3p

 

V. Metin

“Hitap edilen kitle de  metinlerin dilinin oluşumunda etkili olur.

Antik (bilgi yelpazesi. com) dönemde düzey bakımından üslûp;  yüksek, orta ve alçak üslup olmak üzere üç gruba ayrılmıştır:

Örnek:

Yüksek üslup düzeyi :  Son uykusuna dalmak.

Orta üslup düzeyi      :  Ölmek.

Alçak üslup düzeyi    :  Gebermek.”

 

9.  IV. ve V. Metinlerden de yararlanarak öğretici metinlerle edebi metinlerin en belirgin özelliklerini yazınız.  10p

 

 

 

 

VI. Metin

“Dünyaya geldiğim anda

Yürüdüm aynı zamanda

İki kapılı bir handa

Gidiyorum gündüz gece

10.  Yukarıdaki  VI. Metinde şairin asıl anlatmak istediği duygu veya düşüncesi nedir? Şair, düşüncülerini anlatırken hangi edebi sanatlardan yararlanmıştır? Açıklayınız. 10p

 

 

BAŞARILAR DİLERİM…

 

 

CEVAP ANAHTARI

 

1. “Edebiyat”  ne demektir? Açıklayınız.  10p

Edebiyat; duygu, düşünce, hayal ve gözlemleri dilin imkanları ölçüsünde sözlü ya da yazılı  ifade etme sanatıdır.

 

2. “Edebiyat ve gerçeklik” konusunu,   tarih biliminden yararlanılarak yazılmış bir edebî  eserden  hareketle açıklayınız. ( Küçük Ağa, Yorgun Savaşçı, Ateşten Gömlek, Muhteşem Yüzyıl gibi eserleri dikkate alınız.) 10p

Edebiyat gerçekliği, tarihi bir gerçeklikten yola çıkarak oluşturulabilir. Sanatçı, araştırarak elde ettiği bilimsel verileri

kendi sanatçı kişiliğiyle yeniden kurgulayıp  roman, tiyatro, hikaye, sinema gibi değişik  sanat eserlerine dönüştürebilir. Ancak bu eserlerden gerçek tarihi öğrenemeyiz; çünkü özneldir. Küçük Ağa romanı Kurtuluş Savaşından esinlenerek oluşturulmuş bir edebi gerçekliktir ve üslup kaygısıyla yazılmıştır.

 

3.  Türk Edebiyatının ana dönemlerini  tarihi  sırasına uygun  olarak yazınız. 10p

a.İslamiyet’in kabulünden önceki  Türk Edebiyatı 4p

b.İslamiyet’in etkisi altındaki Türk Edebiyatı 3p

c. Batı etkisinde gelişen Türk Edebiyatı. 3p

 

4. Yukarıdaki 1. Metnin hangi geleneğe uygun bir örnek olduğunu yani  Türk Edebiyatının hangi bölümü içinde yer aldığını nedenleriyle birlikte yazınız.10p

Modern Türk Edebiyatı geleneğine örnektir.    5p

Ölçüsüz yazılmıştır. 5p

 

5. Yukarıdaki II. Metnin hangi geleneğe uygun bir örnek olduğunu yani  Türk Edebiyatının hangi bölümü içinde yer aldığını  nedenleriyle birlikte yazınız.10p

Divan Edebiyatı geleneğine örnektir.  4p

Nazım birimi beyittir.     3p

Ağır bir dili ve süslü bir anlatımı vardır .   3p

 

6.  Yukarıda verilen metinlerden yararlanarak aşağıda istenen bilgileri ilgili boşluklara yazınız.

I. Metnin teması:2p  Çaresizlik,

III. Metnin teması:2p  Özlem,

I. Metnin konusu(Cümle halinde yazınız.)3p

Şair, sevdiğinden uzak kalmanın çaresizliğini anlatıyor.

(Şair, sevdiği kişiye olan özlemini  anlatıyor.)

III. Metnin konusu(Konu  cümlesi halinde yazınız.)3p

Allah aşkıyla dolu olan ve onu özleyen şair, doğanın kendisine eşlik etmesini istiyor.

 

7.

a) Genel olarak zihniyet nedir?  (6p)

Bir dönemdeki dinî, siyasi, ekonomik, sivil, askerî hayatın duygu, anlayış ve zevkler bütünü zihniyeti oluşturur.

(Zihniyet,  dönemin siyasi, dini, sosyal, ekonomik vb. maddi/manevi unsurların esere yansımasıdır. )

 

b) İstiklal Marşı’ndan alınan yukarıdaki IV. Metinde,  Mehmet Akif Ersoy’un zihniyetiyle ilgili en belirgin özelliği yazınız.  (4p)

Mehmet  Akif’in dinî  inançlarının yoğun olduğu anlaşılıyor.

 

8. İstiklal Marşından alınan yukarıdaki IV. Metne göre,  aşağıdaki boşluklara istenen bilgileri yazınız.

*Nazım birimi:2p         dörtlük

*Uyak dizilişi( şeması):2p     aaaa

*Uyak( Kafiye) çeşidi(Şiir üzerinde gösterebilirsiniz.):3p

…taş, …yaş, …naaş.  …baş  sözcüklerine -aş sesleri tam uyaktır.

Şiirin –varsa-  redifleri:3p

*   Uyaklardan sonra gelen –ım ekleri rediftir.

 

9.  IV. ve V. Metinlerden de yararlanarak öğretici metinlerle edebi metinlerin en belirgin özelliklerini yazınız.  10p

Öğretici metinler: Sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılır.2p   Nesnel anlatım vardır.2p

Dil göndergesel işlevde kullanılır.1p

Edebi metinler: Sözcükler mecaz anlamlarıyla da kullanılır. 2p   Öznel anlatım vardır. 2p

Dil sanatsal(şiirsel) işlevde kullanılır.  1p

 

10.  Yukarıdaki  VI. Metinde şairin asıl anlatmak istediği duygu veya düşüncesi nedir? Şair, düşüncülerini anlatırken hangi edebi sanatlardan yararlanmıştır? Açıklayınız. 10p

Şair, insan yaşamını bir yolculuğa, dünyayı da bu yolculuk sırasında konakladığı bir hana benzetmiştir.

İnsanoğlu dünyaya doğum kapısından girer ve ölüm kapısından çıkar. 4p

( İki kapılı bir handa )

Bu benzetmede benzeyen dünya kullanılmamış kendisine benzetilen han kullanıldığı için açık istiare sanatından yararlanılmıştır.)3p

“Gidiyorum gündüz gece”  ifadesinde “gece ve gündüz”  sözleriyle tezat sanatı yapılmıştır.3p

 

BAŞARILAR DİLERİM…