Memurların ve Avukatların Yeşil Pasaportlarına Dair Her Şey

Feridun Fikret AKSU yazdı… Memurlar ve avukatlar ne zaman ve hangi şartlarda yeşil pasaport alabilir? Memur emekli olursa ya da istifa ederse yeşil pasaportu geri alınır mı? Yeşil pasaport nedir? Yazımızda bu ve bunun gibi sorulara cevap vermeye çalışacağız… 

Mevzuatımızda pasaport ile ilgili iş ve işlemler 5682 sayılı pasaport kanununa göre yürütülmektedir. Halk arasında yeşil pasaport adı kullanılmakta ise de bu pasaport resmiyette hususi pasaport olarak adlandırılmaktadır(yazımızda yeşil pasaport olarak anılacaktır). Yeşil pasaport, devlet adına çalışan memurlara ve belirli şartları taşıdıkları sürece bu memurların ailelerine, 5 yıllık süre ile verilen pasaporttur. Bu pasaport türü pasaport harcından muaftır. Birçok ülkeye belirli gün sayısı ile sınırlı olmak üzere vizesiz giriş sağlar. Bu ülkelere örnek olarak; Almanya, Hollanda, Belçika, İtalya, Brezilya, Çin, Japonya gibi ülkeler verilebilir. 

    5682 sayılı pasaport kanununun 1. ve 2. fıkralarında;
“Madde 14 – A) (Değişik: 28/5/1988 - 3463/2 md.) Hususi damgalı pasaportlar; 
(Değişik birinci fıkra: 22/8/1989 - KHK - 378/1 md.) (…)(3) birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri ile birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanmış olan belediye başkanlarına; diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmi vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman verilir. (Ek cümle: 19/10/2005 - 5411/168 md.) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kurulu üyeleri için, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilme ve emekli keseneklerinin bu derecelerden kesilmesi şartı aranmaz.
         Bunlardan emeklilik veya çekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrılmış olanlara da bu nevi pasaport verilir”  
    
demektedir. Görüldüğü gibi birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan devlet memurlarımız yeşil pasaport almaya hak kazanırlar. Yine bu maddeden çıkan en önemli sonuçlardan biride memurun yeşil pasaport aldıktan sonra emekli olması ya da istifa etmesi durumunda yeşil pasaportlarını kullanmaya devam edebileceği, almadılarsa da yeşil pasaportlarını kurumlarına başvurarak alabilecekleridir.

Avukatlarımız açısından ise yine 5682 sayılı kanunun 14. maddesi ek paragrafta; 
“(Ek paragraf:17/10/2019-7188/1 md.) Baro levhasına yazılı olan ve en az on beş yıl kıdemi bulunan avukatlara, haklarında 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan dolayı soruşturma veya kovuşturma bulunmaması kaydıyla hususi damgalı pasaport verilebilir. Buna ilişkin usul ve esaslar, Dışişleri Bakanlığı ile Adalet Bakanlığının olumlu görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.”

demektedir. Avukatlık kıdeminin(15 yıl) hesabında baro levhasında yazılı olarak geçirilen süre esas alınacaktır. Kıdem süresi hesaplanırken kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli olarak avukatlık görevinde geçirilen sürelerde dikkate alınacaktır. Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlardan dolayı haklarında soruşturma veya kovuşturma bulunanlara yeşil pasaport verilmeyecektir. Memurlarda olduğu gibi avukatların eş ve çocukları da(mevzuattaki şartları taşımaları halinde) yeşil pasaport alma hakkına sahiptirler.

Feridun Fikret AKSU

Hukukçu 

@feridunfikretaksu