ATATÜRK, DEWEY VE KÖY ENSTİTÜLERİ

Cumhuriyetin kuruluşundan hemen sonra, “Pragmatist (faydacıl) Felsefe”nin kurucularından ve dünyanın önemli eğitim kuramcılarından John Dewey 1924 yılının başında o dönemin Türkiye Cumhuriyeti Eğitim Bakanı Vasıf (Çınar) bey’den bir mektup alır.
Vasıf bey mektubunu Atatürk’ün emriyle yazmıştır. Ve mektubunda Dewey’e, Atatürk’ün kendisini yeni Cumhuriyet’in eğitim reformuna katkı vermek için Türkiye’ye davet ettiğini iletmektedir.
Dewey, bu davete şaşırmıştır; yeni Türkiye’yi ve Atatürk’ü tam olarak tanımamaktadır. Arkadaşlarına danışır, aldığı yanıtsa aynıdır:

Atatürk’ten geliyorsa daveti kabul et.

Dewey, daveti kabul eder, ülkemize gelir, 19 Temmuz-10 Eylül 1924 arası dönemde ülkemizde kalır; İstanbul, Bursa ve Ankara’da incelemelerde bulunur ve meşhur “Türkiye Maarifi Hakkında Rapor”unu hazırlar ve Atatürk’e sunar.

Atatürk, Dewey ile uzun uzun konuşur, onun fikirlerini dikkatle dinler; Dewey de Atatürk’ün fikirlerinden çok etkilenir.
Atatürk ve yeni Türkiye’den çok etkilenen Dewey, 1945 yılında tekrar Türkiye’ye gelir. Hasanoğlan Köy Entitüsü’nü inceler ve çok başarılı bulur. Ülkesine dönüşünde verdiği konferansta şöyle der;
Benim Amerika ve İngiltere için düşlediğim okullar Türkiye’de açılmıştır, tüm dünya Türkiye deneyimini incelemelidir.
Dewey’in raporunda önerdiği,
Eğitim reformunun güçlü okullarla tüm ülkede, özellikle yoksul ve yoksun yerlerde başlatılması;
Daha önemlisi, iyi ve kaliteli öğretmen yetiştirmeye ciddi önem verilmesi;
Ziraattan fen ve kütüphaneciliğe uzanan yelpazede eğitimin kaliteli olarak ülkenin her yerinde yaşama geçirilmesi önerileri hala geçerliliklerini korumaktadırlar.

Cumhuriyet’in kuruluşundan hemen sonra, 1924 yılı başında, Atatürk’ün Dewey’i bilmesi, onu ülkeye davet ettirmesi, ona eğitim üzerine rapor yazdırması, bu konuyla yakından ilgilenmesi, Atatürk’ün ne kadar vizyoner ve dönüştürücü bir lider olduğunu, daha o dönemden küresel ölçekte ve yarını düşleyen bir anlayışa ve felsefeye sahip olduğunu bize göstermektedir.

Cumhuriyet'in kuruluşundan hemen sonra gerçekleşen ve yeni Türkiye’nin, “ulusal kalkınmacılığı”nı başlatan “İzmir İktisat Kongresi” ve ünlü felsefeci Dewey’in yazdığı Türkiye Maarifi Hakkında Raporu; ikisi bir arada, diğer bir deyişle, savaş sonrası fakir ve yoksun bir ülkeyi “ekonomi-eğitim ekseni” üzerinden güçlü kılmak felsefesi, Atatürk’ün küresel ölçekte bugün bile devam eden önemi ve etkisinin temel nedenlerinden biridir.
O sadece, ulusal Kurtuluş Savaşı’nın ve ilk başarılı olmuş sömürgeciliğe karşı savaşın lideri olduğu için değil, siyasal, ekonomik, kültürel ve eğitim alanındaki modernleşmeyi güvenliğin anahtarı olarak gördüğü için küresel ölçekte saygın, değerli, mirası hala geçerliliğini koruyan bir liderdir ve her zaman da öyle kalacak…

Kaynaklar:

https://www.independentturkish.com/…/k%C3%BCresel-lider-ola… Fuat KEYMAN
John Dewey’in Türk Maarif Hakkında Raporu ve Türk Eğitim Sistemi Akın EFENDİOĞLU
1924 Türk Basını Işığında Amerikalı Eğitimci John Dewey'nin Türkiye Seyahati Bahri ATA
http://www.gefad.gazi.edu.tr/tr/download/article-file/77469
https://tedmem.org/…/john-deweyin-turkiyede-nasil-karsiland…

"Türkiye Cumhuriyetin Kurucusu Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK' ü Aramızdan Ayrılışının 81.yılında Sevgi, Saygı, Hasret, Rahmet ve Minnetle Anıyoruz. Ruhun Şad, Mekanın Cennet Olsun ATAM…