Kulağa yabancı cisim kaçması durumunda yapılması gerekenler

Kulak burun boğaz acilleri arasında dış kulak yoluna yabancı cisim kaçması oldukça sık görülen bir durumdur. Genellikle erken çocukluk döneminde (5 yaş altında sık olmak üzere) çocukların merak duygusuyla ellerine geçen cisimleri kulaklarına sokmaları ve erişkin yaşlarda da kulak çöpleri ile kulağın karıştırılması sonucunda görülmektedir. Boncuklar, tohumlar, böcekler, kulak pamukları, kuruyemiş, çekirdek, kağıt parçaları, taşlar, oyuncak parçaları, silgi gibi birçok yabancı cisim dış kulak yolundan çıkarılmaktadır. Kulak temizleme pamuğunun kullanımı bu açıdan da önerilmemektedir.

Hastalar genellikle kulakta yabancı cisim şikayeti ile başvurur. Hastaların bir kısmında da yabancı cisim tesadüfi olarak saptanır. Görülen diğer bulgular kulak ağrısı, tıkanıklık, kulakta çınlama ve kulaktan kan gelmesidir. Hastaların birçoğu başarısız çıkarma girişimleri sonrasında kulak burun boğaz hekimlerine başvurur. Özellikle çocuk hastalarda, hem dış kulak yolu ve kulak zarında hasar oluşturmamak hem de çocukta duygusal travma yaratmamak adına, tüm dış kulak yolu yabancı cisimlerinin mutlaka bir KBB hekimine danışılması önemlidir.

Dış kulak yolu yabancı cisimlerinin tedavisi çok zor değildir. Doğru pozisyon ve doğru aletler kullanılarak kolayca poliklinik şartlarında otoskopik muayenede veya mikroskop altında çıkarılabilir. Nadiren yabancı cismin yeri ve hasta uyumsuzluğuna bağlı olarak ameliyathane şartlarında anestezi altında yapılmaktadır. Temel prensip yabancı cismi tutarak ya da yabancı cismin arkasına geçilip öne doğru çekerek çıkartmaktır. Bunun için alligatör forsepler, buşon küretleri, aspiratörler kullanılmaktadır. Canlı yabancı cisimlerden küçük olanlar kulak yıkama yoluyla çıkartılabilir, büyük ve hareketli olanlar ise alkol ve lidokain ile öldürülerek çıkartılabilir. Kulağa böcek kaçması durumunda sağlık kuruluşuna ulaşılamayacak durumlarda, kulak zarı delik değilse zeytinyağı, sıvı vazelin veya sıvı gliserin dökerek böceği çıkartmak denenebilir. Pillerin oluşturduğu doku hasarı olan hastalarda hasarı arttıracağı için dış kulak yolu yıkama işleminden kaçınılır. Nohut, bezelye gibi bakliyatların kulağa kaçması durumunda kesinlikle kulağa sıvı damlatılmamalıdır çünkü şişerler ve çıkarılmaları zorlaşır.

Yabancı cisimlere bağlı olarak dış kulak yolu ve kulak zarında çeşitli komplikasyonlar görülebilmektedir. Kanama yabancı cisim çıkartılması sırasında oluşan travmaya ya da yabancı cisimlerin dış kulak yolunda hasar oluşturmasına bağlı olarak oluşabilir. Uzun süre dış kulak yolunda kalan yabancı cisimlere bağlı dış kulak yolu iltihabı gelişebilir. Hastanın kendisi veya uzman olmayan kişiler tarafından yapılan çıkarma girişimleri sırasında kulak zarında yırtıklar oluşabilir.

Önlem almak açısından ise ebeveynler hem kulak pamuğu kullanmamaları hem de çocukların oyuncaklarının seçimi konusunda bilinçlendirilmelidir.