Okuduğunu Anlama Sürecinin Aşamaları

17 Mart 2025, 05:35

Okuduğunu anlama, ön bilgilerini kullanarak metinde verilmek istenilen iletiyi çözmek ve bunlara anlam yüklemektir. Okuyucu kelimeyi seslendirerek önce yazılı kodu çözmekte ve hemen ardından seslendirdiği kelimeyi zihinde anlamlandırmaktadır.

Okuduğunu anlama zengin bir zihinsel süreç içerir. Bu süreçte okuyucu metnin anlamını bulmaya yönelik olarak inceleme, seçim yapma, neden-sonuç ilişkisi kurma, karar verme, yorumlama, öteleme, analiz ve sentez yapma değerlendirme gibi pek çok zihinsel süreci gerçekleştirmek zorundadır.

Anlam kurmada okuyucunun önceki deneyimleri de okuma sürecinde işe koşulmaktadır.

Okuduğunu anlama sürecindeki başarı akıcı okuma ve unsurlarındaki başarıya da dayanır. Okuyucuların okuduklarını daha iyi anlamaları için dili anlama ve akıcı okuma becerisine sahip olmaları gereklidir.

Bu anlamda okuduğunu anlama sürecinin aşamaları şöyle sıralanabilir;

A)Anlamı bulma

-Kelimelerin anlamını bulma,

-Cümle, paragrafın ve yazının anlamını bulma,

-Mecaz kelime ve cümlelerin anlamını bulma.

-Dil bilgisi, imla ve noktalama kurallarının rolünü bilme.

B)Anlamı kavrama

-Anlamı şekil, kroki, resim ve şekillerle ifade etme,

-Anlamı yorumlama,

-Anlamdan sonuç çıkarma.

C)Anlamı değerlendirme

-Anlamı analiz etme,

-Anlamın sentezini yapma,

-Anlamı değerlendirme.

Son olarak okuyucuların, okuma anlama sürecinde öncelikle metin içi bilgileri edinmeyi, bu bilgileri yorumlamayı ve yeni çıkarımlarda bulunmayı öğrenmesi gerekir. Bunun için de öğretmenlerin metin içi, metinler arası metin dışı anlam kurma süreçlerini, planlı okuduğunu anlama eğitimleriyle öğrencilere kazandırması gerekir.

Kaynaklar

Elif AKTAŞ. Bora BAYRAM Türkçe Öğretiminde Okuduğunu Anlama Stratejilerinin Kullanımı Üzerine Bir İnceleme.

Muhammet BAŞTUĞ VE DİĞERLERİ. OKUDUĞUNU Anlama Becerilerini Geliştirme. Pegem Akademi.