Mersin'in Fransız İşgalinden Kurtuluşu 

İşgal Yıllarında Mersin (1918-1922) yılı tarihleri. Mersin ilimiz Fransızlar tarafından işgal ediliyor ve Mersin sokaklarında Fransız askerler kol geziyor. 
Mersin, Mondros Mütarekesi'nden sonra İngiltere ve Fransa tarafından işgal edildi.
30 Ekim 1918'de anlaşma imzalanıyor. Şehirden yaklaşık bir yıl sonra
iki ülke arasında bir anlaşma ile iki ülke tarafından işgal edildi (Suriyeli İtilaf) Mersin ve çevresinin askeri ve idari idaresi,
1919'un sonunda Fransa. Mersin, demiryolu bağlantısı olan bir Çukurova limanıydı verimli bir tarım alanı ve çeşitli değerli madenlerin bulunduğu bir bölgeydi. Fransa işgal etti
Mersin ve çevresi hem ekonomik hem de siyasi nedenlerle. Diğer yandan el, siyasi çıkarları nedeniyle Fransa bir
Ermenistan, Fransız yönetimine bağlandı. Bu nedenle, bunlara uygun olarak
Fransızlar işgalin ilk günlerinden itibaren ekonomik ve siyasi hedefler idare şehrin askeri ve idari idaresine müdahale etti; onlar
Türk toplumu için ayrımcılığa dayalı planları uygulamaya koymuştur. Bu bağlamda,
Bu araştırmanın odak noktası, yaklaşık olarak Mersin'deki sosyo-ekonomik ve politik uygulamalar
Fransız Hükümeti altında üç yıllık işgal süresi. Başka bir deyişle, gerçeğe rağmen
Osmanlı idari yapısının idareye dahil edilmediği ve
Mütareke sırasında ve sonraki işgal yıllarında kentin yöneticileri,
ithalat ve ihracat kısıtlamalarının olduğu "Kilikya" adıyla bir bölge kurdu.
çeşitli ürünler, gümrük organizasyonu ve fiyatlara müdahale konusu

17.12.1918 günü sabahı saat 09.00’da, önünde beyaz arkasında İngiliz bayrağı olan bir filika Mersin iskelesine yanaştı. Filikadan çıkan İngiliz Subayı, iskele komiser muavinine bir zarf vererek gemisine döndü. Mutasarrıf Galip Bey, Hükümet Konağı'nda Jandarma Binbaşı Hüseyin Hüsnü, Emniyet Komiseri Hüsnü ile toplantı halindeydi. İngiliz subayının getirdiği mektup tercüme edildi. "Ateşkesin 7. maddesi uyarınca ve son anlaşmaya göre asayişi sağlamak amacı ile Kilikya'nın işgaline Mersin'den başlanacağını, çıkarmanın istasyon yakınlarındaki iskeleden yapılacağını, Osmanlı idaresine ve memurlarına karışılmayacağı, işgalin geçici olduğu, halkın heyecana kapılmaması ve herhangi bir karşı koyma sorumluluğunun idare amirlerine ait olacağı bildiriliyordu ve "iskele civarı meydanlığı, İngiliz fabrikaları, istasyon binası ve Amerikan Kolejinin işgal edileceği, gerekli tedbirlerin alınması" isteniyordu.
Ardından İngilizler Mersin'i işgale başladılar. İşgalci İngilizler, karargahlarını Amerikan Koleji binasına kurdular. Üsteğmen Arthur komutasında istasyonda bir kontrollük tesis etmişlerdi. İşgalin ilk günleri olaysız geçti. 16 gün sonra 02.01.1918 günü Yarbay Romieu komutasında Fransız işgal askerleri ve Ermeni Lejyon alayı Gümrük İskelesi’nden çıkarak Taşhan'a yerleştiler ve işgale katıldılar. Fransız işgal kuvvetlerinin Ermeni gönüllüleri; Taşhan, Araplar Köyü, Hristiyan köyü (Osmaniye Mahallesi) ile Zeytinlibahçe'de çadırlara, Tunuslu ve Cezayirli askerler de askeri kışlaya ve Müftü Medresesi'ne yerleştiler. 12.11.1919 tarihinde İngiliz kuvvetleri çekildi ve işgalci olarak Fransızlar kaldılar. Fransız işgal komutanlığı 19.01.1919 tarihinde yayınladıkları emirname ile  Guvarnör olarak Binbaşı Anfre'nin Mersin'e atandığını bildirdi.
Bu arada yurdun pek çok yanı  düşman istilası altındaydı. Sivas Kongresi'nde (04-12 Eylül 1919), Mustafa Kemal'in Heyeti Temsiliye Başkanı sıfatıyla, yerel teşkilat temsilcileriyle yaptığı görüşmeler sonucunda, bu teşkilatların tümünün, Rumeli ve Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında toplanması ve milli güçlerin birleştirilmesi kararlaştırılmıştı. Bu karardan sonra yurdun her yerinde olduğu gibi İçel'de de milli teşkilatlar, çalışmalarını bu büyük kuruluşun birer şubesi olarak devam ettirmeye başladılar.
Mustafa Kemal, Kolordulara gönderdiği gizli emirde, hangi Kolordunun hangi bölgelere, nasıl yardımda bulunabileceğini bildirmişti. Buna göre işgal altındaki Doğu Kilikya bölgesine Ankara'daki 20.Kolordu'nun kuzeyden, Konya'da bulunan 12.Kolordu'nun batıdan yardım ederek Milli Kuvvetleri hazırlayacaklar ve gereken desteği vereceklerdi. Konya'daki 12. Kolordunun Binbaşı Hüseyin Hüsnü Bey başkanlığındaki subay grubu Gülnar, Ermenek ve Anamur ilçelerini dolaşarak Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Gülnar, Mut, Mağara, Silifke ve Kelolukyöre şubelerini açtılar. Milli Kuvvetlerin oluşmasını sağladılar, hareket planını hazırladılar. Bu çalışma ve hazırlıkların bitirilmesinden sonra Mağara’dan (Kırobası) hareket edilerek, 20 Şubat 1920 günü İçel'in doğusuna doğru ilerlemeye başladılar.
Mersin ve Tarsus'un kıyı ve ova bölgeleri tamamen işgal altında bulunduğundan, batıdan hareket eden Milli Kuvvetler, İçel'in dağlık kesiminden doğuya doğru ilerleyebiliyorlardı. Mağara, Silifke, Güzeloluk, Yağda, Sorkun ve Tepeköy güzergahından Efrenk'e (Arslanköy) ulaşıldı ve   01 Mart 1920'de Arslanköy işgalden kurtarıldı. Teğmen Nail Bey, Arslanköy işgalden kurtarıldıktan sonra burada, Arslanköy Müdafaa-i Hukuk Heyeti'ni kurdu. Başkanlığa Ali Yıldırım (Çolak Ali) getirildi. 20 Mart 1920'de Belenkeşlik'de Tarsus Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Başkanlığına da Hacı İshak Ağa getirildi. 25 Mart 1920'de ise Mersin Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu ve  Çavuşlu köyünden Hıdır oğlu Ali Efendi başkanlığa seçildi.
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliye Başkanı Mustafa Kemal Paşa, Mersin Sancağı'nın da Büyük Millet Meclisi'nde temsil edilmesi için 5 milletvekilliği için 4 aday göndermiş, birisini de Mersin halkının seçmesini ve sonucunun acilen, 23 Nisan 1920 tarihine kadar ulaştırılmasını istemişti. 03 Nisan 1920 günü Mersin işgal altında olduğu için, aday seçimi Elvanlı'da yapıldı, hazır bulunan 40  kişinin oyu ile Ziya (Eraydın) Bey seçildi.
Mersin - Tarsus Cephelerinde Yapılan Savaşlar
Mersin - Tarsus Cephelerinde yapılan savaşlar, savaş düzeni olarak Mersin - Tarsus bölgesinin  üç bölüme ayrılmasıyla gerçekleşmiştir. Alata Deresiyle Deliçay arası Mersin grubunu; Deliçay ile Tarsus Çayı arası Tarsus grubunu; Tarsus Çayı ile doğusu da Kavaklıhan grubunu teşkil ediyordu.
İşgal kuvvetleriyle Kuvayi Milliye arasında Mersin grubunda Başnalar, İçmeler, Subendi, Emirler, Kızılyar, Mezitli ve Arpaçsakarlar savaşları yapıldı. Tarsus grubunda ise Eshabıkehf, Hacıtalip, Bağlar ve Karadirlik Kavaklıhan grubunda da Karboğazı ve Kavaklıhan savaşları yapıldı.
20 Aralık 1921 Ankara Antlaşması İmzalanıyor
20 Aralık 1921 tarihinde Ankara'da Franklin Bouillon ile Fethi Okyar arasında Ankara Antlaşması adıyla bilinen bir antlaşma imzalandı. Ankara Antlaşması, özerk bir yönetime sahip olmasını öngördüğü İskenderun Sancağı dışında, bütün Kilikya'nın, bu arada Mersin ve İçel'in Türkiye'ye bırakılmasını öngörüyordu."
Mersin ve Tarsus'un Kurtuluşu
Ankara antlaşmasının taraflarca imzalanmasından sonra, Fransızlar işgal altında tuttukları şehirleri boşalttılar. Fransızların Tarsus'u terk ettikleri  27 Aralık 1921tarihinde, Adana'daki Türk alayının bir taburu ve bir süvari bölüğü Tarsus'a, 3 Ocak 1922'de de Mersin'e girdi, böylece Mersin ve Tarsus'un kurtuluşu sağlanmış oldu.