Rafet Ural Yazdı: Okul Yöneticilerinin Çözüm Bekleyen Önerileri

Okul Yöneticilerinin Çözüm Bekleyen Sorunları
Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ve Milli Eğitim Bakanımız Ziya Selçuk Ekim ayında Eğitim Vizyon Belgesi'ni kamuoyu ile paylaşmışlardı.
Okul Yöneticilerinin Çözüm Bekleyen Sorunları

Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ve Milli Eğitim Bakanımız Ziya Selçuk Ekim ayında Eğitim Vizyon Belgesi'ni kamuoyu ile paylaşmışlardı. Cumhurbaşkanımız Eğitim Vizyonu Belgesi'nden büyük bir heyecan duyduğunu belirtmişlerdi. Gerçekten önemli ve eğitime yeni bir bakış açısı getiren belge. Bakanlığımız 2023 Eğitim Vizyonu Belgesi'nde getirmeyi planladığı değişikliklerle ilgili çalışmaları zaten yapmaktadır. Ancak yapılacak düzenlemelerde öğretmenlerimizin, velilerimizin, idarecilerimizin ve sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini de önemsediğini ortaya koymuştur.

Bu manada 81 vilayette Bakanlığımızın talimatları nezdinde İl Milli Eğitim Müdürlükleri, 2023 Eğitim Vizyonu Çalıştayları planladı. Çalıştaylar; İlçe milli eğitim müdürleri, kurum müdürleri, şube müdürleri, okul yöneticileri, sivil toplum kuruluş temsilcileri, öğretmen, veli ve öğrencilerin katılımı ile devam etmekte.

2023 Eğitim Vizyonu Çalıştayları genel olarak şu başlıklarda devam etmekte; rehberlik ve danışmanlık, teftiş ve kurumsal rehberlik hizmetleri, 2023 Eğitim Vizyonu felsefesi, içerik ve uygulama, okul gelişim modeli, temel politika, insan kaynaklarının geliştirilmesi ve yönetimi, okulların finansmanı, erken çocukluk, temel eğitim, orta öğretim, fen ve sosyal bilimler liseleri, imam hatip okulları ve liseleri, mesleki ve teknik eğitim, dijital içerik ve beceri destekli dönüşüm gibi konular ve daha fazlası ele alınıyor.

Bugün benim yazımın asıl konu başlığı, çalıştaylarda tartışılan ‘insan kaynaklarının geliştirilmesi ve yönetimine’ dair sahada gözlemlediğim sorunlar ve çözüm önerileri olacak.

Okullarda ki yöneticilerin nasıl seçileceği, son yıllarda bakanlığı en fazla zorlayan konular arasında. Bakanlığın okullara yönetici bulmakta zorlandığını söylersek abartmış olmayız çünkü yaşanan sıkıntılardan dolayı eğitimciler yönetici olmak istemiyor. Eğitimin kalitesi, sendikalar, veliler ve bürokrasi kıskacında yapılmaya çalışılan ‘yönetici seçme’ olayında son yıllarda sıkça değişikliğe gidildi.

Bu süreçte çorbada bizimde tuzumuz olsun istedik. Okullarda son yıllarda yönetici bulmada sıkıntı yaşandığı artık aşikar. Hem yönetici görevlendirme sistemi üzerine hem de okul yöneticilerin acil giderilmesi gereken sorunlarını çözüm önerileri ile birlikte sunmaya çalışacağım.

Sorunlara geçmeden önce şunu aktarmakta fayda var: 2014 yılından önce okul yöneticileri kadrolu olarak atanmaktaydı. Çıkan kanun ve ona uygun yönetmelik gereği artık okul yöneticiliği ikinci görev olarak yapılmakta. Bu durum başlı başına sorunun temel kaynağıdır. Kamuda başka hiçbir kurumda bu şekilde ikinci görev olarak yapılan bir yöneticilik söz konusu değildir. Bu konunun tekrar gündeme gelmesi için sendikalara büyük görev düşüyor.

Okul yöneticilerine ilişkin uygulamada yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri:

Yönetici Atama Sistemi: Son yıllarda Milli Eğitim Bakanlığındaki en sıkıntılı mevzulardan biri olan yönetici görevlendirme işleminin tam anlamıyla işlerlik kazanamamasındaki en temel sorun Yönetici Görevlendirme Yönetmeliğinin kısa zaman aralığında çok sık değişmesinden kaynaklanmaktadır. Bunun yanında gerçek manada liyakati ölçecek bir sistemin geliştirilememesi.
Çözüm Olarak; Yönetici görevlendirme siteminde belirleyici en önemli unsurun ülkemiz koşullarında, en ideal yolunun sınavlı sistem olduğunu düşünüyorum. Sınava ek olarak kıdem, yüksek lisans, belgeler gibi kriterler eklenebilir. Bunun yanında sözlü sınav yapılabilir. Fakat sözlü sınav ve ek kriterlerin yüzdesi düşük tutulmalı. (Yönetmelikte son yapılan değişiklik ile sözlü sınav puanının oranı %20 olarak değiştirildi.)

Yönetici Yetiştirme: Var olan sistemde, görevlendirilen yöneticiler ne yazık ki işe başlamadan her hangi bir kurs veya hizmet içi eğitim almadıkları için, yöneticiliğe ilk başladıklarında doğal olarak bir acemilik dönemi geçiriyorlar.
Çözüm Olarak; Yöneticiliğe ilk defa başlayan veya uzun süre ara verip tekrar okul yöneticiliğine dönen öğretmenlerin mutlaka hizmet içi seminer alması sağlanır ise okul yöneticisi yaptığı işe adaptasyon sorunu yaşamaz. Bu şekilde bir eğitimden geçen bir okul yöneticisinin, okul yönetiminde daha başarılı olacağı aşikârdır. Bununla ilgili Bakanlık bünyesinde yönetici yetiştirme akademisi açılabilir. Okul yöneticilerinin akademik olarak teşvik edilmesi de yerinde olur.

Dört Yıllığına Okul Yöneticisi Seçilmesi: Yönetmelikte yapılan en son değişiklik ile okul yöneticiliği, 4+4 yıl olmak üzere seçilmektedir. Bu şekilde yapılan görevlendirme sürenin az olması ve bir baskı unsuru oluşturduğu için, okul ortamında insanların verimini düşürmektedir. Okul yöneticilerinin gerektiği yerlerde insiyatif almalarına engel olmaktadır.
Çözüm Olarak; Bunun yerine okul yöneticiliğinde 8 veya 10 yılda aynı ilçe içinde yer değişikliği uygulanması daha yerinde olur. Bu şekilde hem süre uzar hem de bu değişiklik baskı unsuru olmaz. Aynı zamanda insanlar da yıllarca aynı yerde çalışmanın vermiş olduğu iş körlüğünün de bu şekilde önüne geçilmiş olur.

Okul Yöneticilerinin Mali Hakları: Mesai kavramı gözetmeden yapılan okul yöneticiliği ne yazık ki mali yönden okuldaki çalışan öğretmenlerden daha düşük ücret almaktadır. Haliyle bu durum okul yöneticiliğine ilgiyi azalttığı gibi, okul yöneticisine duyulan saygıyı da azaltmıştır. Emri altındaki öğretmenlerden daha az ek ücret alması, kişi içinde bir süre sonra gurur meselesi haline gelmekte.
Çözüm Olarak; Okul yöneticileri mali haklar yönünden himayesindeki öğretmenlerden daha az ek ücret almasının önüne geçilmesi daha uygun olur. Okul yöneticiliğinin önemi artar.

Okul Yöneticilerine Fazladan Yüklenen Görevler: Son yıllarda yöneticilerin iş yükü bir kat daha arttı. Bunları sırası ile sayarsak; iş güvenliği sorunu, muhakkiklik işi ve derse girme zorunluluğunu ekleyebiliriz. Okul ortamında karşılaşılan bir kazandan dolayı tüm sorumluluk yöneticinin başına kalmakta. Müfettişlerden boşalan muhakkiklik işi de okul yöneticilerine kalmış durumda.                            
 
Çözüm Olarak; İş güvenliği konusunda muhakkak bir düzenleme yapılması elzemdir. Okul yöneticilerine bu konuda gerekli eğitim verilmeli. Okulda yaşanan olumsuz bir olayda okul yönetici yalnız bırakılmamalı. Olumsuz olaydan doğacak maddi-manevi tazminatlar güvence altına alınmalı. Bu konuda okulların sigortalanması yapılabilir. Muhakkiklik konusunda eğitim verilmeli ve okul yöneticilerine yolluk ve yevmiye ödenmesi sağlanmalı.

Rafet Ural