Okul Yöneticisi Seçme Yetiştirme Ve "Atama Modeli Önerisi"

Prof. Dr. Necati Cemaloğlu

1. ADAYLARIN SEÇİMİ

a. Öğretmenlikten seçme

Okul yöneticiliğine seçilecek adaylar, en az 5 yıl öğretmenlik yapmış olmaları gerekir. 5 yıl başarılı öğretmenlik yapan adaylar, her yıl yapılacak olan “Okul Yöneticiliği Mesleki Yeterlik Sınavı’na girer. Sınavda 80 ve üzerinde puan alan adaylar başarılı kabul edilir.

b. Lisansüstü eğitim mezunları arasından seçme

Eğitim yönetimi ve eğitimim biliminin diğer alanlarında tezli-tezsiz ve doktora mezunu olan öğretmenler 3 yıl başarılı öğretmenlik yaptıktan sonra, “Okul Yöneticiliği Mesleki Yeterlik Sınavı’na girerler. Sınavda 80 ve üzerinde puan alan adaylar başarılı kabul edilir.

c. Mevcut okul yöneticileri

5 yıl başarılı okul yöneticiliği yapan adaylar, her 5 yılın sonunda tekrar atanabilmek için “Okul Yöneticiliği Mesleki Yeterlik Sınavı’na girer. Sınavda 80 ve üzerinde puan alan adaylar başarılı kabul edilir.

d. Lisanstan okul yöneticisi adayı yetiştirme

Eğitim Fakültesini kazanan ve 1. Dönem derslere başlayan istekli adaylara Eğitim Yönetimi yan dal uygulaması yaptırılır. Öğrenci Eğitim Fakültesinde öğrenci olarak kaldığı süre içerisinde her dönem 1 yan dal dersi seçer. 8. Dönemde Eğitin Yönetimi alanında okullarda staj yapar. Okuldan yan dal olarak Eğitim Yönetimi diploması alır. Bu diplomaya sahip olan ve 3 yıl başarılı öğretmenlik yapmış olan adaylar, “Okul Yöneticiliği Mesleki Yeterlik Sınavı’na girme hakkına sahip olurlar.

2. ADAYLARIN EĞİTİMİ

Okul yöneticisi adaylarına “seç-eğit” yöntemi kullanılır. Bu süreçte;

1. Liderlik becerisi

2. Öğretim becerisi

3. Uzmanlık becerisi (Yönetim Bilimi)

Geliştirilir.

Okul yöneticileri eğitimi 2 başlık altında verilir.

1. Lisansüstü Eğitim

1) Okul Yöneticiliği Mesleki Yeterlik Sınavı’nı kazanan ve 5 yıl başarılı öğretmenlik yapmış adaylar, daha önce okul yöneticiliği yapmış ancak Eğitim Yönetimi alanında yüksek lisans yapmamış öğretmen ya da okul yöneticileri, “Uzaktan Eğitim” Yoluyla 1 yıl Eğitim Yönetimi alanında tezsiz yüksek lisansa tabi tutulurlar. Tezsiz yüksek lisansta başarılı sayılmak için; 2 dönem içerisinde proje hazırlamak, Bilimsel Araştırma Yöntemleri Dersini almış olmak, hazırladığı projeyi bildiri ya da 5 yıl süreyle basılan bir dergide yayın haline getirmiş ve başarı ortalaması 80 ve üzeri olma koşulu aranır. Lisansüstü eğitimi tezli ya da tezsiz, doktorasını bir yükseköğretim kurumunda yapanlardan; tezini ya da projesini bildiri ya da 5 yıl süreyle basılan bir eğitim dergisinde bastırmış olma koşulu aranır.

Lisansüstü Eğitim Programı:

I. Dönem:

1. Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği

2. Eğitim Yönetimi ve Meslek Etiği

3. Eğitim Liderliği

4. Eğitim Planlaması ve Ekonomisi

5. Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulama

NOT: Okul yönetici adayı 1. Dönem eğitim yönetimi ile ilgili proje konusunu seçer ve 2. Dönemin sonunda danışmanına teslim eder. Süre 1 yıldır.

II. Dönem:

1. Eğitim ve Yönetim Hukuku

2. Denetim ve Mesleki Rehberlik

3. Eğitim-öğretim süreçlerinin Yönetimi

4. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi

5. Yönetim Psikolojisi

3 yıl başarılı öğretmenlik yapmış, Eğitim Yönetimi alanında tezli, tezsiz yükseklisans ya da doktora yapmış olan adaylar, uzaktan eğitim yoluyla verilen lisansüstü eğitimden muaf olurlar.

2. Mentör Eğitimi

Okul yöneticisi olacak atanacak adayların iş başında eğitilmeleri amacıyla, her ilden ikişer Mentör seçilir. Bu mentörler, en az 20 yıl kıdeme sahip, başarılı okul yöneticiliği yapmış, Eğitim Yönetimi alanında lisansüstü (tezli-tezsiz), doktora mezunu olan adaylar arasından MEB tarafından oluşturulacak bir komisyon marifetiyle seçilir. Bu komisyon MEB üst düzey bürokratlarından ve üniversitelerdeki Eğitim Yönetimi alanında çalışan en az doçent düzeyindeki öğretim üyelerinden seçilir. Seçilen mentör adayları, Eğitim Yönetimi’nin kuram-uygulama bağlamında eğitilmeleri amacıyla merkezi bir üniversitede en az 1 dönem eğitime tabi tutulur ve eğitim sonunda yapılan sınavda başarılı olanlara “Eğitim Yönetimi Eğitici Sertifikası” verilir. Eğitim alan mentörler; kendi bölgelerinde kendileri gibi Eğitim Yönetimi alanında tezli, tezsiz ve doktora eğitimi almış, okul yönetimi alanında deneyimli adaylara Mentör Eğitim Programı’nın aynısını uygulayarak yetiştirir. Eğitimden sonra yapılacak sınavda başarılı olması halinde “Eğitim Yönetimi Eğitici Sertifikası” alır. Her mentöre en fazla 20 okul yöneticisi adayı danışmanlık için verilir. Mentör, okul yöneticisi adayları eğitim alırken, iş başında eğitim uygulaması yapar.

Mentor Eğitim Programı;

1. Problem çözme teknikleri ve uygulamaları

2. Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama

3. Okul yönetimi

4. Çatışma Yönetimi

5. Liderlik uygulamaları

6. Okulda kaynak yaratma ve etkili kullanma

7. Okulda mevzuat uygulamaları

8. İnsan ilişkileri ve iletişim

3. ADAYLARIN ATANMASI

Tezsiz yüksek lisansı bitirenler, daha önce Eğitim Yönetimi alanında tezli, tezsiz ve doktora yapan okul yöneticisi adayları; kurulacak bir komisyon marifetiyle atanır. Kurulacak komisyonda görev alacak kişiler:

1. İl Milli Eğitim Müdürü,

2. Bakanlık Müfettişi,

3. İlde bulunan Eğitim Fakültesinde Eğitim Yönetiminde çalışan en az doçent unvanlı öğretim üyesi,

4. Mentör ve,

5. Kıdemli okul yöneticisinden oluşur.

Yazılı Sınav

Yazılı sınav çoktan seçmeli, açık uçlu ve 100 soruyu geçmeyecek şekilde çoktan seçmeli hazırlanabilir. Sorular uygulama düzeyinde sorulur. 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Her soru için gelişmiş rubrik hazırlanır.

Yazılı sınav konuları ve ağırlıkları

1. Dil ve anlatım %20

2. Eğitim Yönetimi %40

3. Eğitim Mevzuatı %10

4. Genel Kültür %10

5. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi %20

Sınav komisyonu değerlendirme sürecinde şu ölçütleri dikkate alır:

1. Okul Yöneticiliği Mesleki Yeterlik Sınavı %10

2. Tezli diploma %10

3. Tezsiz diploma ortalamasının %5

4. Doktora mezuniyet ortalamasının % 15’i

2. Portfolyo değerlendirme % 15

3. Mentör değerlendirme % 10

4. Sözlü değerlendirme % 15

5. Yazılı sınav değerlendirme %20

Okul yöneticisi adayları 5 yıl süreyle atanır. 5 yıl süreyle başarılı okul yöneticiliği yapanlar, “Okul Yöneticiliği Mesleki Yeterlik Sınavı’na girer, sınavdan 80 ve üzeri puan alması halinde yeniden ataması yapılır. 70-79 puan arasında alanlar, “Yönetici Atama Komisyonu” tarafından yapılacak sınava tabi tutulurlar. Başarılı olmaları halinde atamaları yeniden yapılır. 69 ve daha aşağıda puan alanlar, tercihlerine bağlı olarak emeklilik hakkını elde etmesi halinde ya okul yöneticisi statüsünde emekli olur ya da öğretmenlik mesleğine geri dönerler. Ataması yeniden yapılmayan öğretmenin, öğretmenlik hakları saklı tutulduğundan, öğretmenlik mesleğine dönüş yapabilir.

Müdür Başyardımcısı ve Müdür Yardımcısı

Müdür başyardımcısı, 5 yıl başarılı öğretmenlik yapan, öncelik lisansüstü eğitim yapanlar ya da yan dal olarak Eğitim Yönetimi mezunları arasından okul yöneticisinin teklifi, İl Milli Eğitim Müdürünün onayı ile 5 yıl süreliğine atanır. Müdür yardımcıları en az 3 yıl başarılı öğretmenlik yapan, öncelik lisansüstü eğitim yapan ya da yan dal olarak Eğitim Yönetimi mezunları arasından okul yöneticisinin teklifi İl Milli Eğitim Müdürünün onayı ile 5 yıl süreliğine atanır. Müdür başyardımcısı ve yardımcısı görev yaptığı süre içerisinde lisansüstü eğitim yapmaya yönlendirilir. Müdür başyardımcısı ve müdür yardımcısının tekrar atanması, okul yöneticisinin teklifi, il Milli Eğitim Müdürünün onayı ile olur.