Neden Okullarda Dik Temel Harflerle Yazı Öğretimi Yapmalıyız?

Ülkemizde el yazısına geçildiğinden beri hep aynı soru? Neden okullarda el yazısı değilde dik temel harfler kullanmalıyız.

İlk okuma yazma öğretimi kimi ülkelerde anasınıfından itibaren okuma öğretimi yapılmaksızın yazı öğretimiyle başlamakta; kimi ülkelerde ise yazı öğretimi yapılmaksızın okuma öğretimiyle ilk okuma yazma öğretimine başlanmaktadır. Ülkemizdeki ilk okuma ve yazma öğretimi sürecinde ise okuma ve yazma becerilerinin eş zamanlı olarak kazandırılması amaçlanmaktadır. Söz konusu amaç doğrultusunda 2004-2005 eğitim öğretim yılından başlanarak “cümle yöntemi” adı altındaki genel uygulamadan ses temelli cümle yöntemine geçilerek ilk okuma yazma öğretimi güncellenmiştir. Söz konusu güncellemeden bugüne, yazma boyutunda bitişik eğik el yazısının kullanılması beraberinde çeşitli tartışmaları gündeme getirmiştir.

İlköğretim Türkçe Dersi (1-5. Sınıflar) Öğretim Programı’nda (2005:247) “Çocuklar anatomik yapılarından dolayı kalemi eğik olarak tutmaktadırlar ve öğrenciler kalemi ellerine ilk aldıklarında eğik ve dairesel çizgiler çizmektedirler. Ayrıca bitişik eğik yazarken geri dönüşler olmadığından yazı daha akıcı üretilmektedir.” ifadesine yer verilmiştir. Öte yandan, bitişik eğik el yazısını ele alan araştırmalarda ise öğretmenlerin, öğrencilerin okunaklı yazı yazmada zorlandıkları, kimi harflerin yazımında hatalar yaptıkları ve bu durumun başarıya dönük motivasyonlarını olumsuz etkilediği şeklinde görüşleri bulunmaktadır. Yazı öğretiminde bitişik eğik el yazısı dördüncü sınıfa kadar kullanılırken, ikinci sınıftan itibaren derse giren branş öğretmenlerinin derslerinde okuma ve yazmada dik temel harf kullandırmayı tercih etmeleri öğrencilerin bitişik eğik el yazı becerilerini olumsuz etkilemekte; veliler, öğretmenler ve hatta öğrenciler yazıları okumada güçlük çekmektedirler. İlk okuma ve yazma öğretimi sürecinin okuma boyutunda bitişik eğik el yazısının yanı sıra dik temel harfler de kullanılırken yazma boyutunda yalnızca bitişik eğik yazının kullanılmasının zorunlu tutulması, belirtilen gerçekliklerden ötürü sıklıkla eleştirilmektedir.

Bitişik eğik el yazısı ile gerçekleştirilen ve ses temelli cümle yöntemini içeren okuma yazma öğretimi uygulamalarının, 2017- 2018 eğitim öğretim yılıyla birlikte yerini dik temel harflerle öğretime bırakmasına yönelik çalışmalar sürmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, önümüzdeki eğitim öğretim yılına kadar söz konusu hazırlıkların tamamlanarak dik temel harflerle yazı öğretiminin yapılacağı ifade edilmektedir. Yazı öğretimi uygulamalarında bitişik eğik el yazısından vazgeçilmemekle birlikte; dik temel harfler ile okuma ve yazma sürecine başlanarak ilerleyen sınıf düzeylerinde “güzel yazı” dersi kapsamında bitişik eğik el yazısı öğretiminin de gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Yazma becerisi dil becerileri içerisinde kazanılması görece daha zor olan bir beceri türüdür. Sistemli ve programlı bir öğretim sürecini gerektiren bu becerinin kazanılmasında öğrencilere otantik yaşantılar sağlanması gerekmektedir. Bu bağlamda ilkokula yeni başlayan öğrencilerin yazılı ve görsel kaynaklar yoluyla dik temel harflerle daha çok karşılaşmaları, öğrenmede aktarılabilirliği kolaylaştıracaktır. Ayrıca dik temel harflerin yazılışlarının çocuğun sıklıkla karşılaştığı nesnelere benzetilerek öğretilmesi yazı öğretimi sürecini eğlenceli kılacaktır. Öğrencilerin bu yolla yazı yazmayı öğrenmeleri motivasyonlarını, öz yeterliklerini, yazı öğretimi sürecine olan ilgi ve katılımlarını arttırma potansiyaline sahiptir. Ayrıca söz konusu değişiklik ile öğrencilerin ilerleyen yıllarda kendilerine özgü bir yazı stili geliştirmelerine olanak tanınabilir. Bu süreç eğik el yazısı ile kurgulandığında ise nesnel benzetimler bulmak oldukça zor olacaktır.

Yazmayı öğrenmeye ilişkin ilk eğilimlerin okul öncesi dönemde başladığı göz önünde bulundurulduğunda, okul öncesi öğretim programlarında yazı öğretimine ilişkin kazanımlara yer verilmesi önem kazanmaktadır. Okul öncesi bağlamında yazı öğretimi kurgulanırken, zihin-kas koordinasyonunu gerektiren psikomotor becerilerin de motivasyonu ve başarıyı arttırmaya katkı sağlayacağı unutulmamalıdır. Çocukların yazma becerisini kazanabilmelerinde küçük kas gelişimini izleyen etkinlikler kalem ve defteri düzgün tutma, serbest ve düzenli çizgi çalışmaları ve harflerin çizgi yönleriyle çalışma biçiminde sıralanıp, yazmaya ilişkin hazırbulunuşluğun aşamalı biçimde geliştirilmesine katkı sağlanabilir. Okul öncesi öğretim programlarında yazı öğretimine geçişe yönelik kazanımlara yer verilmesi, hizmet öncesi yazı öğretimine yönelik çalışmaların yapılması ve dik temel harflerle okuma yazı öğretimi sürecine geçişte sınıf öğretmenlerinin de gerekli hizmet içi eğitimlere yönlendirilmesi sağlanmalıdır.

Kaynak: https://tedmem.org/