MEB Doğudaki Öğretmene Teşvik İçin Hizmet Bölgelerini 3'ten 6'ya Çıkartıp Hizmet Puanlarını 30'dan 52'ye Çıkartmalı

MEB Doğudaki Öğretmene Teşvik İçin Hizmet Bölgelerini 3'ten 6'ya Çıkartıp Hizmet Puanlarını 30'dan 52'ye Çıkartmalı
Eğitimci Yazar Sedat DEGER “Milli Eğitim Bakanlığı doğuda çalışan öğretmenlere teşvik için Türkiyede’ki mevcut 3 hizmet bölgesini 6 hizmet bölgesine çıkartmalı ve şu anda en fazla alınabilen 30 hizmet puanını ise 52 hizmet puanına çıkartmalıdır.” Dedi.

Özellikle aynı bölge içinde bulunan doğu illerinin şartları bakımında düşünüldüğünde belirgin bir şekilde birbirlerinden farklı olmasına rağmen öğretmenler için aynı hizmet süre şartına ve hizmet puanına sahip olması öğretmenler açısından haksızlık oluşturmaktadır. En başta örnek vermek gerekirse; Hiç Mardin ile Hakkâri aynı hizmet bölgesinde yer alır mı diye soru sorarak konuya giriş yapmak istiyorum. Her iki İl’de de görev yapmış ve birebir yaşamış biri olarak diyorum ki Hakkâri’nin Mardin’e göre fiziki ve iklim koşulları bir hayli çok daha zor ama ne yazık ki aynı hizmet bölgesinde(eş değer alanlarda)  oldukları için her iki il ’dede görev yapan öğretmenler aynı hizmet puan ve sürelerine tabi oluyorlar. O yüzden Hakkâri’de görev yapan öğretmenin zorunlu hizmet süre şartının Mardin gibi illere göre daha az olması lazım ve daha fazla hizmet puanı almalı ki öğretmenler çalıştıklarının karşılıklarının hakkıyla alabildiklerini hissedebilsinler. Aynı zamanda bu ve bunun gibi illerde kalan öğretmenlere her kaldıkları yıl için her yıl  2’şer puan arttırımlı  olacak şekilde fazladan puan almalı ki istediği yere tayin ile atanabilmek için daha fazla hizmet puanı toplamak için daha fazla görev yapmaları teşvik edilmelidir.

 
Gelişen zaman ile birlikte iller arasındaki koşul ve fiziki şartlar ile gelişmişlik düzey farkının bir hayli açılmasına sebep olmakla birlikte iklim şartlarındaki zorluğuda işin içine kattığımızda  öğretmen ihtiyacı fazla olan illerin 3 hizmet bölgesi olarak ayrılmasının artık günümüz şartlarına pek de uymadığını ortaya sermektedir. Belki de bundan 15-20 sene önce birçok il benzerlik gösterirken artık bazı illerin gelişmesi ile birlikte o eski benzerlikleri de ortadan kalkmış durumda fakat her ne hikmetse biz hala o önceki hizmet bölge ve hizmet alanlarına devam ediyoruz. O zaman artık hizmet bölge ve hizmet alanlarını günümüz şartlarına uygun hale getirme vakti geldi.

Doğuda öğretmen bulunamaması veya görev yapan öğretmenlerinde çok kısa süre çalıştıktan sonra başka illere tayin isteyip gitmesinden yakınılmaktadır. Kısacası doğu öğretmen tutamamaktan muzdarip. Sözleşmeli öğretmenlik gibi farklı statüde öğretmen istihdamı da bu sorunu tamamiyle çözemedi çözmeyecekte. Çünkü her ne kadar eski sistemle farklılıklar gösterse de geçmişte de sözleşmeli öğretmen istihdamı uygulanmış fakat 4 Haziran 2011 tarihinde yayımlanan 632 sayılı KHK ile kaldırılmıştı. Yani istenildiği gibi bir sonuç sağlanamamıştı. Bu yüzden yeniden uygulana sözleşmeli öğretmenlik sisteminde de başarıya ulaşılması konusunda büyük tereddütler mevcut.

Doğuda kalıcı öğretmen istihdamın sağlanabilmesi için sözleşmeli öğretmenlikten ziyade iki farklı şekilde teşvik uygulanması gerekir. Biri maddi teşvik iken diğeri ise doğuda çalışan ve daha fazla hizmet eden öğretmene daha fazla hizmet puanı verilecek sistemdir. Ayrıca 6 yıl öğretmeni herhangi bir yerde isteği dışında tutmak istenilen verimi de sağlamaz. Zira ”Zorla güzellik olmaz “ sözünden yola çıkarak öğretmenlerinde bulunduğu yerde zorla kalma psikolojisi ile her geçen ay ya da yıl verimsiz çalışmasını da beraberinde getirecektir. Belki daha fazla yıl atandığı okul veya ilde kalması sağlanmış olacak ama eğitimin kalitedeki verimi sağlanamayacaktır. Bir iş isteyerek mi yoksa istemeyerek mi yapıldığında daha verimli olur? Tabi ki isteyerek aşk ile şevk ile yapılan bir işten kalite sağlanabilir. Bu yüzden öncelikle doğuda çalışmayı teşvik edici şekilde öğretmenlerin maaşlarına ekstra “zorunlu hizmet tazminatı” adı altında ücret ödenmesi ile birlikte mevcut hizmet bölgelerini 3’ten 6’ya çıkartarak skalanın genişlemesi yani daha zor şartlarda çalışan öğretmenin daha fazla hizmet puanı alması da sağlanmalıdır.

 
Eğitim bölge sayısı 3’ten 6’ya çıkartılarak doğudaki öğretmenin daha fazla yıl çalışmasını da teşvik edecek şekilde fazla hizmet puanı almaları sağlanmalıdır;

Doğuda çalışan öğretmenlerin yakındığı ve şevkini kıran hususlardan biri de tayin olmak istediğinde hizmet puanının yetersizliğidir. Şimdi akıllara eğer biz daha fazla hizmet puanını verirsek adam bir an evvel topladığı yüksek hizmet puanıyla çekip batıya gidebilir diye de bir düşüncede gelebilir. Ama şu an önereceğim sistemde ise öğretmenin doğu ilinde (öğretmen ihtiyacı fazla olan ilde) daha fazla kaldıkça daha fazla hizmet puanı alması ve daha çok çalışarak istediği yere atanma olasılığının arttırılmasını öngörmektedir. Tam olarak öğretmenin sorunu; ne kadar yıl çalışsa da batıya tayin olmak istediğinde batıda çalışan öğretmenlerin hizmet puanlarının yüksek olmasından dolayı atamasının olmayacağını biliyor olması ve yaşamasıdır. Bundan dolayı da bir çok öğretmen ya bir an evlenerek yada sağlık gibi mazerete bağlı başvuruları kullanarak tayin istemektedir. Dilim varmıyor ama sahte veya sevmeden sırf atanmak için evlilikler yapıyorlar yada yakınlarının hastalıklarını kullanmaktadırlar. Âmâ daha fazla çalışarak daha fazla hizmet puanı toplayabilse veya bunu bilse bu sefer öğretmen herhangi bir bahanenin arkasına sığınıp mazerete bağlı atamalarla birlikte tayin olmayı aklının ucundan bile geçirmeyecek ve kendi hakkıyla topladığı hizmet puanlarıyla tayin olma yoluna gideceklerdir.

Önemli olan doğudaki öğretmenin tayin isteyeceği zaman batıda fazla hizmet puanına sahip öğretmenlerin hizmet puanlarının altında ezilmesinin ve önüne geçilmesi ve şartı zor olan yerde çalışmasının karşılığını hakkaniyetiyle almasıdır. Bu şekli ile doğudaki öğretmen 1 veya iki sene içinde mazeret ataması ile batıya veya daha iyi şartlara sahip illere gitmek isteme düşüncesi yerine bu sefer bulunduğu yerde her çalıştığı sene için batıya göre daha yüksek puan getireceğini bildiği için bu düşünce ile birlikte daha fazla bulunduğu yerde çalışma yoluna gidecektir. Zaten doğuda çalışan öğretmenin çalışma ve diğer faktörlerin zorluklarından dolayı daha fazla hizmet puanı alması en doğal hakları olması gerek.

 
Diğer bir yandan mevcut hizmet alanı ve bölgelerine baktığımızda bir adaletsizlik söz konusu. Bunu hem Mardin ile Hakkari ve Şanlıurfa’da çalışmış bir öğretmen olarak söylüyorum. En basit bakış açısıyla Mardin ve Hakkaki’nin aynı bölge yani 3. hizmet bölgesinde olması mantık ile çelişmektedir. O coğrafi bölgeleri görüp yaşayanlar çok iyi bilirler ki Mardin ile Hakkari arasında gerek coğrafi koşullar bakımdan gerekse yaşam koşulları bakımdan dağlar kadar fark var fakat her şeye rağmen Hakkari ve Mardin hizmet bölgesi olarak aynı bölgede yani 3. hizmet bölgesinde. Bu sadece bir örnek ki bu örnekleri çoğaltabiliriz çünkü bir çok il aralarında çok büyük koşul farkına sahip olsa da ne yazık ki aynı bölge içinde değerlendirilmekte ve bu yüzden de bir çok öğretmen de daha zor şartlar altında çalışsa da daha iyi çalışma koşullarda çalışan öğretmen ile aynı hizmet puanını almakta ve bu da haksızlık olarak karşımıza gelmektedir.

Örneğin: Mardin merkezde görev yapan öğretmen 22 puan alırken Hakkari merkezde çalışan öğretmen de aynı puanı yani 22 puanı almaktadır. Mardin’in gelişmişliği ile Hakkari’nin her şartta aynı gelişmişlik düzeyinde olmadığından yola çıkarak öğretmenlerin bu şekilde aynı puanı almaları haksızlıktır. Bunun için hizmet bölgelerinin sayısı 3’ten 6’ya çıkartılarak buna bağlı verilen hizmet puan aralıklarının skalasının genişliği arttırılmalı. Bu sayede öğretmenlerin çalıştığı yerden hakkıyla hizmet puanı aldığı güveni oluşturularak daha yüksek hizmet puanı aldığı yerde istediği yere atanmak için daha fazla çalışarak puan biriktirme çabasında olması da sağlanır. Bir öğretmen, eğer kaldığı yerde daha fazla hizmet puanı alıyorsa batıda  atanmak istediği yerdeki yüksek hizmet puanını ulaşabilmek için daha fazla yıl çalışmak isteyecektir. Çünkü atanmak istediği yere gitmek için başka yere atanarak daha az hizmet puanı almak mantıklı gelmeyecek ve bulunduğu yerde çalışmaya devam ederek hizmet puanı biriktirme yoluna gidecektir.

17 Nisan 2015 Tarihli resmi gazetede yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliği 37. maddesine göre iller gruplandırılarak üç hizmet bölgesine ayrılıştır. 38. madde 1. fıkrasına göre ise okullar gruplandırılarak altı hizmet alanına ayrılmıştır. Fakat dediğim gibi 3 hizmet bölgesi yetersiz gelmekte bunun yerine 6 hizmet bölgesi olacak şekilde iller gruplandırılmalıdır.

MEVCUT HİZMET BÖLGELERİ ÇİZELGESİ

HİZMET BÖLGELERİ ÇİZELGESİ EK-1
BİRİNCİ HİZMET BÖLGESİ İLLERİ		İKİNCİ HİZMET BÖLGESİ İLLERİ		ÜÇÜNCÜ HİZMET BÖLGESİ İLLERİ
1	Adana	1	Adıyaman	1	Ağrı
2	Afyonkarahisar	2	Artvin	2	Ardahan
3	Aksaray	3	Bayburt	3	Batman
4	Amasya	4	Çankırı	4	Bingöl
5	Ankara	5	Elazığ	5	Bitlis
6	Antalya	6	Erzincan	6	Diyarbakır
7	Aydın	7	Giresun	7	Erzurum
8	Balıkesir	8	Gümüşhane	8	Hakkari
9	Bartın	9	İstanbul	9	Iğdır
10	Bilecik	10	K.Maraş	10	Kars
11	Bolu	11	Kastamonu	11	Mardin
12	Burdur	12	Kırşehir	12	Muş
13	Bursa	13	Kilis	13	Siirt
14	Çanakkale	14	Malatya	14	Şırnak
15	Çorum	15	Nevşehir	15	Tunceli
16	Denizli	16	Niğde	16	Van
17	Düzce	17	Ordu
18	Edirne	18	Rize
19	Eskişehir	19	Sivas
20	Gaziantep	20	Şanlıurfa
21	Hatay	21	Tokat
22	Isparta	22	Yozgat
23	Mersin
24	İzmir
25	Karabük
26	Karaman
27	Kayseri
28	Kırıkkale
29	Kırklareli
30	Kocaeli
31	Konya
32	Kütahya
33	Manisa
34	Muğla
35	Osmaniye
36	Sakarya
37	Samsun
38	Sinop
39	Tekirdağ
40	Trabzon
41	Uşak
42	Yalova
43	Zonguldak

Bu hizmet bölgesi çizelgesi ise günümüz şartlarına uygun olmadığı için ülkemizdeki iller aşağıdaki gibi 3 hizmet bölgesinden 6 hizmet bölgesine çıkartılmalıdır.

YAPILMASI GEREKEN HİZMET BÖLGELERİ ÇİZELGESİ

HİZMET BÖLGELERİ ÇİZELGESİ EK-1
BİRİNCİ HİZMET BÖLGE İLLERİ		İKİNCİ HİZMET BÖLGE İLLERİ		ÜÇÜNCÜ HİZMET BÖLGE İLLERİ		DÖRDÜNCÜ HİZMET BÖLGE İLLERİ		BEŞİNCİ HİZMET BÖLGE İLLERİ		ALTINCI HİZMET BÖLGE İLLERİ
1	Adana	1	Afyonkarahisar	1	Elazığ	1	İstanbul	1	Diyarbakır	1	Ağrı
2	Ankara	2	Aksaray	2	K.Maraş	2	Adıyaman	2	Batman	2	Ardahan
3	Antalya	3	Amasya	3	Malatya	3	Artvin	3	Erzurum	3	Bingöl
4	Aydın	4	Balıkesir	4	Nevşehir	4	Bayburt	4	Mardin	4	Bitlis
5	Bursa	5	Bartın	5	Niğde	5	Çankırı	5	Iğdır	5	Hakkari
6	Denizli	6	Bilecik	6	Sivas	6	Erzincan	6	Van	6	Kars
7	Eskişehir	7	Bolu			7	Giresun			7	Muş
8	Gaziantep	8	Burdur			8	Gümüşhane			8	Siirt
9	Mersin	9	Çanakkale			9	Kastamonu			9	Şırnak
10	İzmir	10	Çorum			10	Kırşehir			10	Tunceli
11	Kayseri	11	Düzce			11	Kilis
12	Kocaeli	12	Edirne			12	Ordu
13	Konya	13	Hatay			13	Rize
14	Muğla	14	Isparta			14	Şanlıurfa
15	Samsun	15	Karabük			15	Tokat
		16	Karaman			16	Yozgat
		17	Kırıkkale
		18	Kırklareli
		19	Kütahya
		20	Manisa
		21	Osmaniye
		22	Sakarya
		23	Sinop
		24	Tekirdağ
		25	Trabzon
		26	Uşak
		27	Yalova
		28	Zonguldak

     İller 6 Hizmet bölgesine ayrılmasına rağmen yine okullardan yani eğitim kurumlarından 1, 2 ve 3 üncü hizmet alanlarındakiler zorunlu çalışma yükümlülüğü kapsamı dışında; 4, 5 ve 6 ncı hizmet alanlarındakiler ise zorunlu çalışma yükümlülüğü kapsamında sayılmaya devam etmelidir. Buna göre;

1.alan	2.alan	3. alan	4. alan	5. alan	6. alan
1.BÖLGE	-------	-------	------	10 yıl	9 yıl	8 yıl
2.BÖLGE	-------	-------	-------	9 yıl	8 yıl	7 yıl
3.BÖLGE	-------	-------	-------	8 yıl	7 yıl	6 yıl
4.BÖLGE	-------	-------	-------	7 yıl	6 yıl	5 yıl
5.BÖLGE	-------	-------	-------	6 yıl	5 yıl	4 yıl
6.BÖLGE	-------	-------	-------	5 yıl	4 yıl	3 yıl

Yukarıda yeniden oluşturularak 3 hizmet bölgesinden 6 hizmet bölgesine çıkartılan tabloda belirtilen hizmet bölgesi ile hizmet alanındaki eğitim kurumunda(okulda) görev yapan öğretmenler, öngörülen çalışma süresini tamamladığı takdirde zorunlu hizmet yükümlülüğünü yerine getirmiş olacaktır.

     Tavsiye ettiğim yeni bölge sistemine göre önceden 1. hizmet bölge(çoğunluğu batı ileri) illerinde bir öğretmen en fazla 7 yıl çalışarak zorunlu hizmet yükümlülüğünü yerine getirirken yeni hali ile ise 3 yıl daha fazla çalışarak 10 yılda zorunlu hizmet yükümlülüğünü yerine getirmiş olacak. Böylece öğretmen 1-3 . Hizmet bölgesindeki illerde daha fazla çalışarak zorunlu hizmet yükümlülüğünü bitirmek yerine batıya göre daha az çalışma süresi öngörülen 4-6 hizmet bölgesindeki okullarda çalışmayı daha çok tercih edecektir.

 
Ayrıca 30 olan en yüksek hizmet puanı 52 puan olacak şekilde aşağıda belirttiğim şekilde yeniden belirlenmeldir;

	1.alan	2.alan	3. alan	4. alan	5. alan	6. alan
1.BÖLGE	10 puan	11 puan	12 puan	14 puan	16 puan	18 puan
2.BÖLGE	12 puan	13 puan	14 puan	16 puan	18 puan	20 puan
3.BÖLGE	13 puan	14 puan	16 puan	20 puan	24 puan	28 puan
4.BÖLGE	16 puan	18 puan	20 puan	24 puan	28 puan	32 puan
5.BÖLGE	22 puan	24 puan	24 puan	30 puan	36 puan	42 puan
6.BÖLGE	26 puan	28 puan	30 puan	36 puan	44 puan	52 puan

Not : Ayrıca 3. Hizmet bölgesi ve daha üstü illerin zorunlu hizmet yükümlülüğü öngörülen (4.-5.-6. Hizmet alanları) okulda görev yapan öğretmenler çalıştıkları her yıl için çalıştığı süre sayısının 2 ile çarpılmak üzere artırımlı olarak hizmet puanı alır.

Örnek : 5. Hizmet bölgesinde yer alacak Mardin’in 4. Hizmet alanında her yıl 30 hizmet puanı alan öğretmen ayrıca her yıl için o yıl süre sayısının 2 ile çarpılmış hali kadar hizmet puanı alacak. Diyelim ki bir öğretmen 5 yıl Mardin’de çalıştı 1. Yıl için 2,2. Yıl için 4, 3. Yıl için 6,4.yıl için 8,5. Yıl için 10 puan almak üzere normalde almış olduğu 5 yılın sonundaki 150 puanın yanı sıra 30 hizmet puanını da fazladan alacak ve toplamda 5 yılda 180 hizmet puanı almış olacak.Fakat 6. Hizmet bölgesi yine 4. Hizmet alanında olan okuldaki öğretmen ise normalde 180 puan almanın yanı sıra yine 5 senelik hizmetinin karşılığı olarak 30 puan daha alacak ve eş değer hizmet alanında olmasına rağmen bir yüksek hizmet bölgesinde olduğu için 210 hizmet puanına sahip olabilecek.

Bu durumda, hizmet puanı teşviki ile öğretmenlerin doğuda daha fazla kalarak daha fazla hizmet puanı toplamaya itebilecek ve “topladığım fazla hizmet puanlarıyla istediğim yere atanırım” mantığı ile daha fazla çalışmasına sevk edecektir.Kaldı ki daha zor şart altında çalışan öğretmenlerinde hakettiğini almasını ve bir farkının olmasını sağlayacaktır. Ben olsam zorunlu hizmet sayılan 1. Bölge 4. Alanda 5 yılda 70 puan toplayacağıma 4 veya 5 ile 6. Hizmet bölgesinde eş değer alanda çalışarak daha fazladan 70 veya 150 puan daha fazla puan toplamayı yeğlerim.

 
     Yeni tabloya göre bir öğretmen çalıştığı okulun bulunduğu hizmet bölgesi ile hizmet alanına göre tabloda karşılığı bulunan hizmet puanını almaya başlayacaktır.Mevcut hizmet puanı sisteminde bir öğretmen 3 hizmet bölgesine göre en fazla 30 hizmet puanı alırken önerdiğim hizmet puanı tablosuna  göre ise 4.,5. ve 6. hizmet bölge illerin oluşturulması ile bu bölge illerinde görev yaparak eskiye göre çıplak haliyle 22 puana kadar daha fazla hizmet puanı almış olacak. Tayin olmak isteyen öğretmen için daha fazla hizmet puanı olan yerde bulunmak daha cazip hale geldiği için birkaç yıl daha çalışmak isteyebilecek ve bu da öğretmenin doğuda kalma süresinin artmasını sağlayacaktır.

Doğuda öğretmenlerin çalışmasını teşvik etmek istiyorsak ve gönülleri ile çalışmalarını sağlamak istiyorsak öncelikle ilk olarak  fazladan hizmet puan almalarının sağlanması yerinde bir adım olacaktır.

Sedat DEGER

Lider Eğitimci Yazarlar Derneği Genel Başkanı

https://www.facebook.com/sedat.deger.526

https://twitter.com/sedatdeger09

https://www.instagram.com/sedatdeger.sd/

https://www.sedatdeger.com