Kelime öğretiminde kullanılabilecek oyunlar

Kelime öğretiminde kullanılabilecek oyunlar

Kelime türetme oyunu:

Bu oyunda tahtaya belirlediğiniz bir kelimenin harflerini sıralarını değiştirerek yazın. Kelimemizin HELİKOPTER olduğunu varsayalım. Kelimemizi tahtaya OPTEKERHLİ şeklinde yazdığımızı düşünelim. Öğrencilerden belirlediğimiz süre içerisinde bu harfleri kullanarak anlamlı Türkçe kelimeler yazmasını isteriz. Sözgelimi öğrenciler verdiğimiz bu harfleri kullanarak teker, er, kel, top vb... gibi kelimeler oluşturmuş olsunlar. Öğrencilerin oluşturduğu her kelime için bir puna verilirken, anahtar kelimemiz olan HELİKOPTER sözcüğü için beş puan verilir. Neticede en fazla puan alan kişi oyunu kazanır.

Bu oyun, ferdi olarak oynatılacağı gibi ikili gruplar şeklinde de oynatılabilir. İkili gruplar şeklinde oynatılması, yardımlaşma ve etkileşimi sağlayacağından dolayı daha etkili bir yöntemdir. Oyunun değerlendirmesini hızlandırmak için, yazılan kelimeler, gruplar arasında değiştirilerek de kontrol ettirilebilir. Öğretmen bu noktada, aktivitenin sağlıklı yürümesi adına düzenliyici rolde olmalıdır.

Serbest çağrışım oyunu:

Bu oyunda, öğrenciler bir kelime verilir. Verilen bu kelimenin baz alınarak öğrencilerden bu kelimeyi çağrıştırıcı yeni kelimeler söylemesi istenir. Belirlenen süre içinde kelime söyleyemeyen öğrenci oyundan çıkar. Oyunu sonuna kadar götüren öğrenciye küçük bir mükafaat verilebilir. Bu oyun öğrencilerin direk söylemesi şeklinde oynatılabileceği gibi öğrencilere yazdırma şeklinde de oynatılabilir. Öğrencilerin söylediği kelimeler, öğrencilere yer yer açıklattırılabilir.

Örnek:

KIRMIZI: kan, gül, karpuz, bayrak, sinirli, utangaç, domates, vb...

Baş harfleri birleştir oyunu:

Bu oyunda öğretmenin amacı verdiği kelimeye öğrencilerin başka kelimelerin ilk harflerini kullanarak ulaşmalarını sağlamaktır. Oyun için öncelikle sınıf gruplara ayrılır. Gruplar kendilerine birer sözcü seçerler. Grup sözcüleri öğretmen tarafından kendilerine verilen kelimenin harfleriyle başlayan kelimeleri mimikleriyle, hareketleriyle anlatır. Öğrenciler, belirlenen süre içinde sözcü arkadaşlarının kendilerine anlattığı kelimelerin ilk harflerini birleştirip kelimeyi bulmaya çalışır. Belirlenen süre içinde şayet kelime grup tarafından bilinirse diğer gruba başka bir kelime sunulur. Şayet öğrenciler bilemezse, bu durumda diğer gruba tahmin hakkı tanınır.

Örnek:

ŞEKER: Şık, Et, Kaz, Elma, Resim

Aşağı- yukarı oyunu:

Öğretmen öğrencilerin defterine, yukarıdan aşağıya doğru bir kelime yazdırır. Daha sonra bu kelimenin tam karşısına gelecek şekilde aynı kelime aşağıdan yukarıya olacak şekilde tekrar yazdırılır. Öğretmen, yan yana gelen harflerin arasının anlamlı bir kelime olacak şekilde öğrenciler tarafından doldurulmasını ister.

Örnek:

K a N

A r ı z A

P u L

L o P

A n t i k A

N a z i K

Hangi harf ne yapmış oyunu:

Öğretmen, öncelikle öğrencilere bir besin adı söyler. Öğrenciler, kendilerine söylenen besin isminde geçen harflerle ilgili başlayan fiillerin kullanıldığı cümleler kurarlar.Sözgelimi öğretmenin öğrencilere verdiği kelime PORTAKAL olsun. Öğrenciler PORTAKAL kelimesinden yola çıkarak:

P, portakalı pazarlamış,

O, portakalla oynamış,

R, portakalı razı etmiş,

T, portakalı teslim etmiş,

A, portakalı almış,

K, portakalı kesmiş

A, portakala ağlamış

L, portakala laf atmış, türünden cümleler kurarlar. Öğrencilerin kurduğu cümleler göz önüne alındığında, bazı cümlelerin mantıklı olmadığı görülecektir. Burada amaç, öğrencilerin anlamlı cümle kurmalarından ziyade cümle kurma becerilerini geliştirmektir.

Öğrencilerin kurduğu cümleler, dilerse bizzat öğretmen tarafından yazılabilir, dilerse bir öğrenci vasıtasıyla tahtaya yazdırılabilir. Tahtaya yazılan cümleler üzerine öğrencilerle konuşup, cümlelerin anlam ve mantıklı olma yönü konuşulabilir. Öğrenciler, kurdukları cümleler hakkında konuşturulabilir.

Öğretmenin öğrenciye vereceği kelime sadece besinlerden olmak zorunda değildir. Öğretmen, dilediği her konuda öğrencilere kelimeler verebilir. Sözgelimi, öğretmen öğrencilerine hayvanlar konusunu anlatmış ise hayvanlar ile ilgili kelimeler vererek bu kelimelerle ilgili cümleler kurdurabilir.

Öğrencilerin pratik konuşma ve becerilerini geliştirmede kullanılabilecek oyunlar:

Sesli sinema oyunu:

Öğrencilerin konuşma becerilerini geliştirmede etkili olarak kullanılabilecek oyunlardan biridir. Grup tarafından seçilen bir sözcünün ya da grup üyelerinin film hakkındaki görüşlerini ifade etme esasına dayanır. Öğretmen, öğrencilerin konuşmalarına fırsat verecek bir film hakkında öğrencileri konuşturur. Öğretmen, öğrencilerin filmde geçen isimler, fiiller vb... kavramlarla ilgili konuşmalarını ister. Öğrenciler film hakkında konuşurken, hareketlerden, mimiklerden, şekillerden de yararlanabilirler. Bu oyun, öğrencilerin aktif olması ve Türkçeyi anlatımda kullanması açısından önemlidir.

Nazlı’nın kedisi oyunu:

Öğrenciler tarafından oldukça sevilen ve onların ilgisini çekebilecek oyunlardan biridir. Öğretmen, öğrencilerin oyunu anlamaları açısından, bir örnek vererek oyunu açıklar. Sözgelimi öğretmen öğrencilerine: “Şimdi size Nazlı’nın kedisiyle ilgili olmak üzere bir cümle söyleyeceğim. Size söylediğim bu cümlede Nazlı’nın kedisinin bir özelliği belirtilmektedir. Siz de benim söylediğim özellikten yola çıkarak aynı harfle başlayarak Nazlı’nın kedisiyle ilgili başka özellikler söyleyeceksiniz.” der. Ardından;

“Nazlı’nın kedisi çok zeki bir kedidir.” diyerek cümlesini kurar. Öğrenciler de “z” harfiyle başlayan özellikle Nazlı’nın kedisini nitelendirirler. Sözgelimi öğrenciler:

Nazlı’nın kedisi çok zarif bir kedidir.

Nazlı’nın kedisi çok zalim bir kedidir.

Nazlı’nın kedisi oldukça zayıf bir kedidir.

Nazlı’nın kedisi züğürt bir kedidir.

Nazlı’nın kedisi çok güzel zurna çalar. gibi cümleler kurarak konuşma ve cümle kurma becerilerini geliştirirler. Bu oyun, öğrencilerin konuşma becerilerini gelştirdiği gibi, öğrencilerin öğrenmiş olduğu fiil–sıfat benzeri kelimeleri kullanmalarını sağlama açısından faydalıdır.

Öğrencilerin kurduğu cümleler dikkate alındığında oldukça komik ve şaşırtıcı cümlelerin ortaya çıktığı gözlenecektir. Bu yönüyle öğrencilerin hiç de umulmayan bir hayal dünyasına sahip oldukları ortaya çıktığı görülecektir.

Resmi anlat oyunu :

Öncelikle öğretmen öğrencilerin konuşmalarını sağlayabileceği bir resim tespit eder. Öğretmen, resmi öğrencilere göstererek resim hakkında öğrencilerin fikirlerini ifade etmelerini ister. Öğrenciler, resme bakarak resimde gördüklerini ifade ederler. Daha sonra ifade edilenler, öğrenciler arasında yapılan bir tartışmayla değerlendirilir. Resim hakkında öğrencilerini konuşturan öğretmen, öğrencilerinin resimle ilgili yakaladığı ayrıntıları müşahade edecek ve şaşkınlığını gizleyemeyecektir.

Bu oyunda amaç, öğrenciye sunulan bilgileri, bizatihi öğrencinin kendisini zorlamasıyla gün yüzüne çıkarması ve öğrendiklerini konuşma diliyle ifade ederek, konuşma becerisini geliştirmesidir.

Zaman makinası oyunu:

Bu oyun öğrencilerin hayal güçlerini kullanarak konuşmalarını sağlamaya yönelik bir oyundur. Öğretmen oyuna başlamadan önce, öğrencileri bilim-kurgu filmleri hakkında konuşturur. Bu filmleri gerçeye uygun bulup bulmadıklarını sorup, filmdeki olayların gerçekleşme ihtimalleri üzerinde öğrencilerin fikirleri öğrenir. Ardından öğrencilere, bir zaman makinasının icat edildiğini, bu zaman makinası yardımıyla geçmişe ve geleceğe gidilebileceğinin mümkün olduğunu söyler. Daha sonra öğrencilere, şimdi sizler de bu zaman makinası aracılığıyla isterseniz geçmişe, isteseniz geleceğe gidebilirsiniz, der. Öğrencilere biraz vakit vererek, zaman makinasıyla geçmişe ya da geleceğe gittiklerini hayal etmelerini söyler. Süre bitiminden sonra, öğrenciler, kurguladıkları hayallerini anlatır.

Bu aşamada öğretmen;

Nereye gittiniz?

Hangi yıla gittiniz?

Kimlerle görüştünüz?

Gittiğiniz yerin özellikleri nasıldı?

Hiç ünlü birisine rastladınız mı? şeklinde sorular sorarak, öğrencilerin kurguladığı hayallerini anlatmasını ister. Bu sorular, öğretmen dilerse önceden belirlenir ve bütün öğrencilerin görebileceği bir şekilde tahtya yazılabilir. Böylelikle bir yandan bütün öğrencilere soru sorma imkanı tanınırken bir yandan da daha fazla sayıda öğrenciye aktif katılım imkanı tanınmış olur.

Rüya adası oyunu:

Öğretmen tarafından sınıfın ışıkları kapatılır. Öğrencilerden kendilerini rahatlamaları istenir. Öğrencilere az sonra belki de hayatlarının en tatlı uykusuna dalıp yine hayatlarının en tatlı rüyasını görecekleri söylenir. Ardından öğretmen önceden kurguladığı bir olayı rüyanın başlangıcı diyerekten öğrencilerine anlatır. Sözgelimi öğretmen öğrencilerine:

“ Şu an bir deniz kenarında yürüyorsunuz. Güneş en güzel haliyle ışıklarını denize aksettirmekte. Yüzünüze değip geçen serin bir rüzgarın hoşluğu mutlu ediyor sizi. Suların şırıltısı, ağaçların hışırtısı, kuşların cıvıltısı muhteşem bir melodiymişçesine kulağınıza çalınıyor. Bu sırada uzaklardan adınızı söyleyerek sizi çağıran birilerinin sesi geliyor.... Bu kimi sesi acaba? ” deyip öğrencilerin rüyayı devam ettirmeleri ister. Daha sonra ışıklar tekrar açılıp varsa uyuyan öğrenciler kaldırılıp rüyaları hakkında konuşturulur.

Öğrencilerin telaffuzlarını doğru kullanma becerilerini geliştirmede kullanılabilecek oyunlar:

Son harf oyunu:

Öğretmen için fazla vakit almayacak bu oyunda, öğrenci kendisinden bir önceki öğrencinin söylediği kelimenin son harfiyle başlayan bir başka kelime söyler. Sırası gelen öğrenci, söylenen bir önceki kelimenin son harfiyle başlayan bir kelime söyleyerek oyunu devam ettirir. Öğrencilerin söylediği kelimeler, önceden söylenmemiş kelimlerden olmalıdır. Şayet, önceden söylenmiş bir kelime bir başka öğrenci tarafından tekrar söylenirse, bir başka öğrenciye geçilir ve oyuna devam edilir.

Bu oyun, guruplar halinde oyntılabileceği gibi, öğrencilere teker teker de oynatılabilir. Öğretmen, bu oyunun zorluk derecesini dilerse artırabilir ya da azaltabilir. Sözgelimi, yüksek seviyedeki öğrencilere bu oyunu oynatırken, kelimelerin söyleneceği alanı daraltabilir.

Örnek: 1. öğrenci: Kalem

2. Öğrenci: Masa

3. Öğrenci: Askı

4. .............

Yukarıdaki örneğe bakıldığında sırası gelen dördüncü öğrencinin “ı” harfiyle başlayan bir kelime söylemesi gerektiği görülecektir.

Kulaktan kulağa oyunu:

Bu oyunda öğretmen, ilk sırada oturan öğrenciye, diğer öğrencilerin duymayacağı şekilde bir kelime fısıldar. Bu öğrenci de kendisinden sonra gelen öğrenciye kelimeyi duyduğu şekliyle söyler. Kelime, bu şekilde kulaktan kulağa sınıftaki bütün öğrenciler arasında dolaşır. Bu aşamada öğrenciler, sondan başa doğru duymuş oldukları kelimeyi söylerler. Böylelikle, kelimenin hangi öğrenci tarafından değiştirildiği ortaya çıkar. Kelimeyi yanlış aktaran öğrenci sıranı en sonuna geçer.

Bu oyun, kelime söyleme şeklinde olabileceği gibi kulaktan kulağa cümle söyleme şeklinde de oynatılabilir. Öğretmen, sınıfın seviyesine göre kelime ya da cümlelerin zorluk, kolaylık derecelerini belirleyebilir.

Tekerleme:

Bu oyunda amaç, öğrencilerin telaffuzlarını doğru kullanmalarına katkıda bulunmaktır. Öğretmen dilerse bu oyunu gruplar arası bir yarış şeklinde oynatabileceği gibi dilerse sınıfı gruplara ayırmadan ferdi olarak da oynatabilir.

Öğretmen, sınıfın seviyesine ve öğrencilerin becerilerini geliştirmeye uygun önceden belirlemiş olduğu bir tekerlemeyi sınıfa söyler. Daha sonra öğrencilerden, bu tekerlemeyi düzgün ve doğru bir şekilde söylemelerini ister. Doğru söyleyen ilk üç öğrenciye birer küçük ödül (artı da olabilir) verirse bu etkinliğin daha heyecanlı geçmesini ve öğrenciler açısından cazip olmasını sağlayabilir.

Örnek:

-Şu köşe yaz köşesi, şu köşe kış köşesi, ortada su şişesi

-Bir berber bir berbere bre berber gel beraber berberistanda bir berber dükkanı açalım diye bar abr bağırmış.

-İbişle Memiş mahkemeye gitmiş, mahkemeleşmişler mi, mahkemeleşmemişler mi?

Ve diğer oyunlar:

Sözcük türlerinin öğretilmesi:

Öğrencilere, sözcük türlerini eğlenerek öğretmede kullanılabilecek bir oyundur. Belirlenen sözcük türleri öncelikle öğrencilere söylenir. Daha sonra öğrenciler, kendilerine söylenen sözcük türleriyle ilgili örnek kelimeler yazabilecekleri bir tablo oluştururlar. Öğrenciler, öğretmen tarfından kendilerine verilen harfleri, tablodaki sütunlara yerleştirirler.Belirlenen süre içerisinde sözcük türleriyle ilgili olmak koşuluyla en fazla kelime yazabilen öğrenci ya da grup oyunu kazanmış olur.

Örnek:

M L E S

İsim

Sıfat

Zamir

Fiil

Zarf

Komşuna mesaj gönder:

Cümle kurma becerisinin kazandırılmasında kullanılabilecek bir oyundur. Öğretmen, öğrencilere, seviyelerine uygun olmak üzere sayısı 6-10 arasında değişen harfler verir. Öğrencilerden, bu harfleri kullanarak, cümleler yazmasını ister. Öğrenciler, kendilerine verilen harfleri kullanarak, bu harflerle başlayan kelimelerden cümleler oluştururlar. Daha sonra yazdıkları bu cümleleri yanlarındaki bir arkadaşlarına verirler. Kendilerine mesaj gelen öğrenciler, sırayla ayağa kallkarak mesajlarını okurlar.

Bu oyunda amaç, öğrencilerin cümle kurgusunu kavramalarını sağlamak ve cümle kurma becerilerini geliştirmek olduğundan, çok bariz hatalar olmadığı sürece yanlışlar üzerinde fazla durulmamalıdır.

Ata sözlerini bir araya getirme:

Bu oyun için öncelikle, sınıftaki öğrenci sayısı kadar ata sözü uzun ince kağıtlara yazılır. “Davulun sesi uzaktan hoş gelir.” “Davetsiz gelen döşeksiz oturur.” gibi. Daha sonra bu kağıtlar, uygun yerlerinden kesilir. Öğretmen, ata sözlerin kesilen birinci kısmını bir kutuya, ikinci kısmını ise bir başka kutuya koyar. Öğrenciler, her iki kutudan da birer kağıt çekerler. Daha sonra, çektikleri bu kağıtları birleştirerek okurlar. Öğrenciler, kutudan rasgele kağıt çektikleri için, oldukça ilginç ve komik söyleyişler ortaya çıkacaktır. Sözgelimi, yukarıda

Alıntı