Bazı Ülkelerin Temel Eğitim Politikaları

Prof.Dr. Necati Cemaloğlu Yazdı; Bazı Ülkelerin Temel Eğitim Politikaları
 

21. yüzyılda eğitimin, okulların, öğretmenlerin, öğrencilerin, teknolojinin, bilimin doğasının ne olacağı konusunda tartışmalar sürmekte, fütüralist yaklaşımlar insan hafızasının alamayacağı yoğunlukta değişimin yaşanacağı tezini toplumla paylaşmaktadır. Bilim ve teknolojinin gelişmesi, toplumsal yaşamın değişmesi, roller ve sorumlulukların farklılaşması, bireylerin bazı temel davranışlarının da değişeceği anlamına gelmez. Bu sebeple, adı 21. yüzyıl da olsa, temel eğitimin bazı temel politikalarının kısmen değişse bile içeriğinin sabit kalacağı inancındayım. Değişmeyen, eğitimin rolü, değişen ise eğitimin içeriği, muhtevası, rolleri ve yeterlikleridir.

21. yüzyıldaki küresel komşularımızın temel eğitim uygulamaları ve eğitim yapılanmaları nasıldır? Singapur son yıllarda yıldızı parlayan, PISA ve TIMSS’de peş peşe başarılı olan bir ülkedir. Bu ülkenin eğitim politikalarının neler olduğunu incelediğimizde; Singapur’da temel eğitim 2000 yılından beri zorunlu olduğunu görüyoruz. Okuryazarlık oranı %95’tir. Okulların standart programları, Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanmaktadır. Özel ve devlet okulları arasında kesin bir ayrım söz konusu değildir (Ministry of Education [MOE], 2018a).

Singapur’un Temel eğitim müfredatı 21. yüzyıl becerileri dikkate alınarak hazırlanan 3 katmandan oluşan bir modelleme ile ifade edilmektedir (Primary School Education, 2018): Çekirdekteki katman; yaşam becerileri üzerine odaklanmaktadır. Öğrencilerin sorumluluk sahibi yetişkinler ve aktif vatandaşlar olarak hayatları boyunca kullanacakları sağlam değerler ve beceriler edinmeleri sağlanır. Singapur’un temel eğitim müfredatı, akademik yönü baskın olmayan müfredattan oluşmaktadır. Ortadaki katman; öğrencilerin kazanacakları bilgi becerilere odaklanmaktadır. Öğrencilerin düşünme ve iletişim becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu durum, öğrencilerin bilgileri analiz etmelerine ve kullanmalarına, aynı zamanda düşüncelerini ve fikirlerini açık ve etkili bir şekilde ifade etmelerini sağlamaya yöneliktir. Beceri temelli konuları içermektedir. En dıştaki katman ise; içerik temelli konu disiplinlerini, yani diller, beşeri bilimler, sanat, matematik ve fen bilimlerini kapsamaktadır. Öğrencilerin, farklı çalışma alanlarında iyi temellere sahip olmaları temel eğitimin öncelikleri arasındadır.

Singapur’da ilköğretim zorunlu eğitim kapsamındadır ve 6 yaşından başlayarak, 6 yıl sürmektedir. Bunun ilk 4 yılı temel aşama, diğer 2 yılı ise yönlendirme aşamasıdır. Temel aşamadaki öğrenciler, İngilizce, anadil ve matematik derslerinden oluşan bir öğretim programını takip ederek, 4. sınıfın sonunda bu derslerden sınava girmekte ve öğrenme becerilerine göre gruplandırılmaktadırlar. Bu gruplar, EM1, EM2 ve EM3 olarak adlandırılmaktadır. Gruplar esnektir ve 4. sınıfın sonuna kadar söz hakkına sahipken, 5. ve 6. sınıflarda karar yetkisi okul yöneticisindedir. Öğrenciler söz konusu derslere ek olarak, müzik, el sanatları, vatandaşlık ve ahlak bilgisi, sağlık eğitimi, sosyal bilimler ve fizik eğitimi almaktadırlar. Fen bilgisi eğitimi 3. sınıftan itibaren verilmektedir (MOE, 2018a). Singapur’da okul yöneticileri, sınıf tekrarı konusunda karar verici konumundadır. 1. ve 4. sınıflar arasında değişim genellikle uygulanmamaktadır. 6. sınıfın sonunda, ulusal bir sınav olan “Temel Okul Bitirme Sınavı” bulunmaktadır. Bu sınav sonucunda bütün öğrenciler, kendi kabiliyet ve eğilimlerine uygun ortaöğretim kurumlarına yerleştirilmektedirler (Apaydın, 2015).

Finlandiya’nın temel eğitim politikaları ve eğitim yapılanması incelendiğinde; Finlandiya’da eğitimin sorumluluğu, Eğitim Bakanlığındadır. Zorunlu temel eğitim boyunca, öğretimin odağında, öğrencileri test sınavlarına hazırlamaktan ziyade, tamamen öğrenme amacı bulunmaktadır. Bu nedenle, değerlendirme adına herhangi bir ulusal sınav bulunmamaktadır ve öğrenciler öğretmenin hazırladığı sorularla değerlendirilmektedir (Berry ve Sahlberg, 2006). Eğitimin önemi her kademede vurgulanmaktadır. Küresel dünyada problem çözme odaklı, bilgili, kültürlü, yaratıcı, sorgulayan, düşünen, değişime açık, özgürce fikirlerini uygulayabilen, paylaşımcı ve analitik düşünebilen bireyler yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Zeki öğrencilerle ilgilenilmesinin yanında, daha alt seviyedeki öğrencilere özel önem gösterilmekte ve onların başarıları daha üst seviyeye çıkarılmaya çalışılmaktadır. Sistem üst seviyedeki öğrencilerin daha alt seviyedekilere yardımcı olmalarını, onlara bilgilerini aktarmasını sağlamaktadır. Böylece üst seviyedeki öğrenciler kendi çalışmalarını da daha üst seviyelere taşıyabilmektedirler (Özdemir, 2017).

Finlandiya’da temel eğitim, Eğitim Bakanlığının ve Ulusal Eğitim Kurulunun kontrolünde ve belediyelerin sorumluluğundadır. 7 yaşında başlayıp, 16 yaşına kadar “Kapsamlı Okul”larda devam etmektedir. İlk 6 yıl eğitimi sınıf öğretmenleri, diğer 3 yılda branş öğretmenleri vermektedir (Organization for Economic Co-operation and Development [OECD], 2011). Finlandiya’da temel eğitim ücretsizdir. Yerel yönetim her çocuğu yaşadığı yere yakın bir okula kayıt olmasını sağlamaktadır. Finlandiya’da temel eğitimde okutulan dersler arasında; ana dil (Fince, İsveççe ve Sami), yabancı diller, edebiyat, çevre çalışmaları, sağlık eğitimi, din ya da ahlak bilgisi, tarih, sosyal bilgiler, matematik, fen bilimleri, beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, el sanatları, ev ekonomisi ve rehberlik dersleri yer almaktadır (EURYDICE, 2009).

Güney Kore’nin temel eğitim politikaları ve eğitim yapılanması incelendiğinde; Güney Kore’de eğitim yönetiminden sorumlu olan yetkili merciler Ulusal düzeyde Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, Belediye ve Bölgesel düzeyde Eğitim Ofisleri, taşrada yerel Eğitim Ofisleri olmak üzere üç düzeyden oluşmaktadır. Eğitim sistemi anayasa ve eğitim yasası ile şekillendirilmiştir. Söz konusu Bakanlık ulusal düzeyde eğitim yönetiminden sorumludur (Kahraman, 2016, s. 48).

Güney Kore’de temel eğitimin amacı; öğrencilere sonraki eğitimlerine ve günlük yaşamlarına temel oluşturacak yetenek, karakter ve kişilik kazanmalarında yardım etmektir. Ayrıca demokratik birer vatandaş olmalarına destek olmaktır. “Temel Eğitim Yasası”na göre, her vatandaşın eğitim görevi ve eğitim görme hakkı vardır. Devlet ve yerel yönetimler her vatandaşa eğitim vermekle yükümlüdür. Ayrıca, eğitim yaşam boyu devam etmesi gereken bir süreç olduğundan, vatandaşın eğitim hakkının garanti altına alınması gerekliliği vurgulanmaktadır (MOE, 2018b). Temel eğitimin yasalarla belirlenmiş amaçları şu şekildedir:

Çocukların Korece’yi doğru anlayıp konuşabilmesini sağlamak,

Çocukların birey, toplum ve devlet arasındaki karşılıklı ilişkileri iyi bir şekilde kavramalarını sağlayarak, onlara, iyi bir ahlak, sorumluluk duygusu, yurttaşlık ruhu ve birlikte çalışma alışkanlığı kazandırmak,

Çocuklara doğal olayları bilimsel olarak gözleme ve analiz etme becerisi kazandırmak,

Çocuklara hayatta karşılaşacakları günlük ilişkileri anlama ve bu ilişkileri yönetme becerisi kazandırmak,

Çocuklara, günlük hayatın ihtiyaçlarını kavrama ve bu ihtiyaçları kendi kendilerine karşılayabilme azmi kazandırmak,

Çocuklara sağlık bilgisi kazandırmak,

Çocuklarda bir endüstri ruhu geliştirmek.

Güney Kore’de 6 yıllık ilköğretim zorunlu ve parasızdır. Okula başlama yaşının en az 6 olma kuralı esnetilmiştir. Çocuk yeterli gelişim düzeyine ulaşmışsa ve okulun imkânları yeterliyse, 5 yaşındaki çocuklara da okula başlama imkânı tanınmıştır. Güney Kore’de 1. ve 2. sınıflarda Korece, matematik, ahlak ve hayat bilgisi gibi dersler yer alırken; 3. Sınıftan sonra fen bilimleri ve uygulamaları, beden eğitimi, müzik, resim, İngilizce, bireysel etkinlikler ve özel etkinlikler gibi dersler de eklenmektedir (Bakioğlu ve Baltacı, 2013).

Almanya’nın temel eğitim politikaları ve eğitim yapılanması incelendiğinde; Almanya’da merkezi bir eğitim yönetimi yapısından söz etmek mümkün değildir. 16 federal eyaletin her biri kanunlar kapsamında verilen yetkilere dayanarak kendilerine özgü okul sistemi oluşturmuştur. Almanya’da temel eğitimin amaçları; okul öğrenmelerini oyunla kazandırmak, öğrencilerin bireysel yetenek ve farklı öğrenme gereklerine uygun öğretim programları hazırlamak, öğrenciyi bir üst eğitim seviyesine hazırlamak, öğrencilerin psikomotor ve sosyal becerilerini, temel bilimsel, matematik ve konuşma becerilerini ve kişisel özelliklerini geliştirmek ve çevresindeki diğer kişilerle iletişime geçmesini sağlamaktır (EURYDICE, 2017).

Alman eğitim sisteminde çocuklar genellikle 6 yaşında ilkokula başlarlar (eyalete göre farklılaşmaktadır). İlk 4 sene aldıkları eğitim "Grundschule" olarak adlandırılır. Daha sonra 3 ayrı eğitim türünden biri seçilir. Bunlar: Hauptschule, Realschule ve Gymnasium’dur. Almanya’da temel eğitimde alınan dersler, Almanca, matematik, genel çalışmalar, sanat, müzik, spor ve dinin tanıtımı (eyaletler belirlemektedir) olarak şekillenmektedir (Altın, 2011).

İngiltere’nin temel eğitim politikaları ve eğitim yapılanması incelendiğinde; İngiltere’de Eğitim Bakanlığı ulusal düzeyde okulların yönetiminden sorumludur. Bakanlığa bağlı olarak çalışan sivil yarı otonom kurumlar da bulunmaktadır. Eğitime yön veren ilkeler kapsamında, 2000 yılında yürürlüğe giren İnsan Hakları Hareketi’ne göre tüm çocukların eğitim sistemine ve etkin eğitime ulaşma hakkı vardır. Bunun yanı sıra, ailelerin de kendi çocuklarına eğitim aldırdıkları okullarda dini ve felsefi görüşlerine saygı gösterilmesi gerekmektedir. Ulusal programa göre, okul öğrenme fırsatlarını tüm alanlarda program ile öğrencilere sunmalıdır. Öğrencilerin ruhsal, entelektüel, sosyal ve kültürel gelişmeleri okul programı ile sağlanmalıdır. Örneğin öğrencilerin kültürlerine, farklı kültürden bireylere saygı duymayı kazandırmalıdır. Bunların nasıl kazandırılacağı okulun ve öğretmenlerin seçimine kalmıştır. Ayrıca tüm okulların öğrencilerde kişisel, sosyal ve sağlık eğitiminin verilmesi sağlanmalıdır. Bu alanlarda ulusal programın sunduğu öneriler amaçlar ya da planlar yoktur. Fakat ulusal program okul ve öğretmenlerden bu alanlardaki eğitimi vermelerini istemektedir (Bakioğlu ve Ülker, 2013).

İngiltere’de eğitim 5 ile 16 yaş arası tüm çocuklar için zorunlu olup öğrenci ilgi ve ihtiyaçları ile yetenekleri ve kapasitelerine uygun olarak yapılmaktadır. Tüm öğrenciler zorunlu eğitim süresince ücretsiz eğitim hakkına sahiptir. Bu seviyede öğrencilere, İngilizce, matematik, fen, tasarım ve teknoloji, bilgi ve iletişim teknolojisi, tarih, coğrafya, modern yabancı diller, sanat ve tasarım, müzik, beden eğitimi ve vatandaşlık gibi dersler verilmektedir (Bakioğlu ve Ülker, 2013).

Sonuç olarak, temel eğitimin amacı 21. yüzyıl becerilerini merkeze alarak, öğrencileri toplumun aktif, başarılı, uyum kabiliyeti yüksek bireyler olarak yetişmesini sağlamaktır. Temel eğitimde temel olan diğer amaç; anadilini iyi öğrenmek, temel yaşam becerilerini kazanmak, matematiğin temel bilgilerine haiz olmak, toplumsal kuralları ve değerleri öğrenmek ve yaşam becerisi haline getirmektir. Öz yeterlik ve öz yetkinlik becerilerini kazandırarak, başkalarına bağımlı olmadan yaşamalarını sağlamaktır. Temel eğitimde değerleri kazanamayan ve içselleştiremeyen bireyler; geleceğin dünyasında, etik sorunların yaşanmasında, şiddetin güç kazanmasında etkili rol oynayacaktır. Anadilini öğrenemeyen, anadilinde yazılmış bir metni okuyup anlayamayan, dinleme becerisini kazanamamış, sayısal becerileri olmayan bir bireyin, ortaöğretim ve yükseköğretim süreçleri de sorunlu olacaktır. Bu sebeple, temel eğitim, adı üzerinde temel beceri, davranış, kural, ilke ve değer kazandırma safhasıdır. Temel becerileri kazanamayan birey, temeli sağlam olmayan binaya benzer ve ilk depremde yıkılır. Temel eğitime seçilecek öğretmenler, temel eğitimden de daha önemlidir. Öğrenciye rol model olacak, ona temel becerileri kazandıracak olan öğretmenin lider olması, öğrenmeye açık olması, etik değerleri, vatan sevgisini, iyi vatandaşlık algısını kazanmış olması önemlidir. Temel eğitim programları, beklentilere uygun fakat esnek bir halde yapılanmış olması, hayati öneme sahiptir.

Kaynakça

Altın, R. (2011). Almanya. Milli Eğitim Bakanlığı: Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü. http://urn.meb.gov.tr/ulkelerpdf/ALMANYA.pdf sayfasından erişilmiştir.

Apaydın, Ç. (2015). Singapur eğitim sistemi. Ali Balcı (Ed.), Karşılaştırmalı eğitim sistemleri: Beş kıtada 31 ülke eğitim sisteminin Türk Eğitim Sistemiyle karşılaştırılması (ss. 513-531). Ankara: Pegem.

Berry, J., & Sahlberg, P. (2006). Accountability affects the use of small group learning in school mathematics. Nordic Studies in Mathematics Education, 11(1), 5-31.

Bakioğlu, A. & Baltacı, R. (2013). Güney Kore eğitim sistemi. Ayşen Bakioğlu (Ed.), Karşılaştırmalı eğitim yönetimi: PISA’da başarılı ülkelerin eğitim sistemleri (ss. 43-87). Ankara: Nobel.

Bakioğlu, A. & Ülker, N. (2013). İngiltere eğitim sistemi. Ayşen Bakioğlu (Ed.), Karşılaştırmalı eğitim yönetimi: PISA’da başarılı ülkelerin eğitim sistemleri (ss. 289-325). Ankara: Nobel.

EURYDICE. (2009). National summary sheets on education systems in Europe and ongoing reforms: Finland. Retrieved from https://www.pharmine.org/wp-content/uploads/2014/05/EURYDICE-national-summary-sheet-on-education-systems-in-Europe-Finland-2009.pdf

EURYDICE (2017). The education system in the Federal Republic of Germany 2014/2015: A description of the responsibilities, structures and developments in education policy for the exchange of information in Europe. Retrieved from https://www.kmk.org/fileadmin/Dateien/pdf/Eurydice/Bildungswesen-engl-pdfs/dossier_en_ebook.pdf

Kahraman, S. (2016). PISA’da başarı gösteren Yeni Zelanda, Güney Kore ve Çin (Şanghay) okul yöneticilerinin seçilmesi, yetiştirilmesi ve atanmasının Türkiye ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.

Korean Ministry of Education [KMOE], (2018b). Kore Eğitim Bakanlığı. http://english.moe.go.kr/ sayfasından erişilmiştir.

Ministry of Education [MOE], Singapore. (2018a). Retrieved from https://www.moe.gov.sg/

OECD (Organization for Economic Co-operation and Development). (2011). PISA 2009 Results. OECD Publishing. Retrieved from https://www.oecd.org/pisa/pisaproducts/48852548.pdf

Özdemir, A. (2017). Bütün öğrencilerin okulu Finlandiya okulları. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 2(1), 59-91.

Primary School Education. (2018). Preparing your child for tomorrow. Singapore: Ministry of Education. Retrieved from https://www.moe.gov.sg/education/primary/primary-school-education-booklet