ANNE BABA TUTUMLARI ÜZERİNE; “KOŞULSUZ SEVGİYİ-KOŞULSUZ KABULÜ İLMEK İLMEK DOKUMAK”

Her anne babanın daha çocuk sahibi olacakları gün gelmeden bile hayallerinde yetiştirdikleri bir çocuk modeli vardır. Çocuk sahibi olma fikri daha evlenmeden önce hayal ettiğimiz çocuğun kriterleri bile kafamızda şekillenir. Sonra ne mi olur? Hayal edilen ile ortaya çıkan sonuç pek de hayal ettiğimiz gibi olmaz. Çocuk yetiştirme de etkili iki unsur sizlerin de bildiği gibi genetik ve çevredir. Genetik doğuştan getirdiğimiz kodlamalardır ve asla %100 değişemez. Ancak çevre dediğimiz unsurda başta aile tutumları olmak üzere pek çok değişken etkilidir. Sosyal uyum üzerine yapılan çalışmalar ailenin çocuk üzerindeki etkilerinin son derece önemli olduğunu göstermektedir. Aile içinde bu ilişkileri belirleyen en önemli etken anne baba tutumlarıdır. Peki, ideal ebeveyn olmanın bir sırrı var mıdır? Ya da ideal ebeveyn mutlu çocuk mu yetiştirir? Aile içi ilişkilere baktığımızda çok basit gibi gözükse de her aile üyesinin birbiriyle olan ilişkisini düşündüğümüzde aslında karşımıza çıkan bayağı karmaşık bir ilişki dinamiğidir. Bu karmaşık dinamik içinde anne-baba tutumlarını belirleyen ve etkileyen başlıca nedenlere baktığımızda en göze çarpan anne-babanın kişilik özellikleri, kendi çocukluk deneyimleri ve yetiştirilme tarzlarıdır. Anne-babanın evlilik uyumu, yaşı ve dünyaya gelen çocuğun ne kadar planlanıp planlamadığı ise aynı oranda etkilidir. Son olarak kültürel farklar ve çevresel faktörlerin de çocuk yetiştirme de yadsınamayacak bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Peki, bu kadar değişkeni kontrol etmek bu kadar kolay mıdır? Yoksa “Hayat gerçekten biz plan yaparken başımıza gelenler midir?” Hayır, tabiki de bu kadar etkili ve birden fazla değişkeni kontrol etmek bir ölçüde mümkün değildir… Ancak kendi davranışlarımızı değiştirmek ve buna bağlı olarak tutumlarımızı yenilemek mümkündürJ

Olumsuz ebeveyn tutumlarına baktığımızda; Şiddetli Reddedici Ebeveyn Tutumu, Baskıcı, Otoriter, Katı Ve Sıkı Ebeveyn Tutumu, Dengesiz, Kararsız ve Tutarsız Ebeveyn Tutumu, Abartılmış Sevgi Ve Aşırı Koruyucu Ebeveyn Tutumu, Gevşek Ebeveyn Tutumu, Mükemmeliyetçi, Ebeveyn Tutumu başlıkları altında görebiliriz. Olumsuz ebeveyn tutumlarının aslında belki de en benzer özelliği yoğun dış denetimin davranışa olan olumsuz ve yıkıcı etkisidir. Yukarıda sözünü ettiğimiz olumsuz ebeveyn tutumuna maruz kalan çocukların kişilik örüntüleri genelde; Güçsüz, bağımlı, kaygılı, duyarsız, güvensiz, dengesiz, agresif, inatçı, depresif, uyumsuz, otokontrolü gelişmemiş, sınırsız, tepkisel, bencil, sevgisiz, düşük benlik algısına sahip bireyler olarak büyümekte ve bu özellikler zamanla kişiliklerin bir parçası halini almaktadır. Oysa çocuklarımızı doğumlarından sonra dokumaya hazır bir halı gibi düşünürsek üzerine atacağımız birkaç ilmek işimizi oldukça kolaylaştıracaktır.

Koşulsuz Sevgi
Koşulsuz Kabul
Yeterli Hoşgörü
Empati
Güven
Kararlılık
“KABUL EDİCİ, GÜVEN VERİCİ, HOŞGÖRÜLÜ VE DEMOKRATİK EBEVEYN TUTUMU” en sağlıklı ebeveyn tutumudur. Bir başka söylemle anne babanın çocuğu kabulü, her koşulda sevgisini göstermesi, olumsuz durumlarda yalnızca davranışa odaklanması, çocuğun ihtiyacını kararında zamanında ve tutarlı karşılaması en sağlıklı tutumdur. Çocuğunu olduğu gibi kabul eden anne baba çocuğun ilgi ve beklentilerini önemseyerek onun yeteneklerini geliştirecek ortamı çocuk için hazırlar. Kabul gören çocuk genellikle sosyalleşmiş, işbirliğine hazır, arkadaş canlısı, empatik ve sosyal açıdan dengeli ve mutlu bir birey olarak büyür. Ebeveynler birbirlerine/çocuklarına karşı olan duygularında ve ifadelerinde net ve açıktır. Aile içinde güven ve şeffaflık vardır. Aile iklimi huzurludur. Problemlerle nasıl baş edebileceklerini birlikte araştırırlar. Bu tip ailelerde çocukların ihtiyaçları zamanında fark edilir ve karşılanır. Kurallar nettir ve birlikte uyum gösterilir, aile üyeleri birbirlerine karşı hoşgörülü, empatik, birbirlerini oldukları gibi kabul eden bir yapı sergilerler.Farklılıklara saygı duyulur, ailede her üyeye değer verilir ve önemsenir. Böylece çocuk kendine ait bir saygı ve özgüven geliştirir. Bu tutumla karşılaşan ve büyüyen çocuklar sorumluluk sahibi, kendine güvenen, yaratıcı ve sosyal yönden gelişmiş, başarılı, olumsuzluklar karşısında daha toleranslı, hata kabul eşikleri yüksek, sınırları daha az test eden ve olumlu benlik algısı yeterince gelişmiş bireyler olarak yetişir.

Son olarak uzun ve meşakkatli bir yol olan anne-baba olma yolunda tutumlarınızı değişimleyebilmeniz için küçük ipuçları;

ÖNERİLER

Çocuklarımızı dinleyelim
Duygularını önemseyelim
Çocuklarımızın gerçekçi ve başarabilecekleri amaçlar edinmelerine rehberlik edelim, fırsatlar yaratalım.
Çocuklarımız başarısızlık yaşadıklarında onları, başarıyı tadabilecekleri alanlara yönlendirelim.
Çocuklarımıza ne yapacaklarını söylemek yerine, onlara mümkün olduğunca doğru model olmaya, seçenekler vermeye ve seçimlerine rehberlik etmeye çalışalım.
Çocuklarımızı taktir etmeyi unutmayalım.
Çocuklarımıza cesaret kırıcı değil, destekleyici yaklaşımlarda bulunalım.
Çocuklarımızın en temel güven ihtiyaçlarını sağlamak için net dengeli kararlı gerçekçi kurallar/sınırlar belirleyelim
Özgüvenlerini destekleyelim.
Çocuklarımıza karşı sabırlı davranalım.
Başka çocuklarla kıyaslamayalım.
Kızdığımız durumlarda kızgınlığımızın onların kişiliklerine değil yalnızca olumsuz davranışa olduğunu gösterelim.
Hata yapmalarına izin verelim, yapıcı eleştiri yöneltelim.
Uzm. Psk. Yeşim KILIÇASLAN

Alıntı Self Psikoloji