Hoca mı Öğretmen mi?

Türkiye'de öğretmenlere "Hoca" diyerek hitap edildiğini ilk defa duyduğumda şaşkınlaşmış ve çok karışık duygular yaşamıştım (el öpmeyi gördüğümde de aynı şekilde).
20 yılı aşkın süre burada yaşamama rağmen "Hoca" kelimesine bir türlü alışamadım. Öğretmenlere, üniversite öğretim görevlilerine ve büyüklerime bu sözle hitap etmek zorunda kaldığımda kendimi hep buruk hissederim.
Neden mi dersiniz? Çünkü "Hoca", Tatarcada ise "Huca" - sahip demek. Kölelik, ağalık nedir bilmeyen bozkır balası özgür ruhlu bir Tatar Türkü olarak insanın sahibinin olmasını gönlüm kabul etmiyor. Bu arada aynı duyguları memleketimden gelen herkes yaşıyor.
Bu sözcüğü araştırmıştım ve Tatarcadaki anlamının Türkçedeki esas anlamıyla aynı olduğunu öğrenmiştim. Yani "Hoca" - Farsça خواجه 'efendi, ağa, ulu ve saygıdeğer kimse, evin büyüğü, mal sahibi' anlamına gelmekte imiş Türkçe sözlüğe göre. "Ulu" ve "saygıdeğerin" de abartılı ve dolaylı anlamda olduğunu düşünüyorum. Tatarcada o anlam yok. "Hoca" kelimesinin "komik, sersem"e benzeyen bir diğer anlamı var, o da bizde de meşhur fıkra kahramanının adından gelir ki 'komik' duruma düşenlere mecazi anlamda "Huca Nasretdin" derler. Tataristan'da, Nasretdin Hoca'nın Türkiye'de yaşamış gerçek bir insan olduğunu bilmezler.
Türkiye'de "Üniversite öğretim görevlisine "Öğretmen" diye hitap edebilir miyim?" diye soruma mağrur bir tavırla: "Hayır olmaz, bizde öğretmen diye sınıf öğretmenine derler" diye yanıtlayanlar ve Öğretmenler Günü'nün onları kapsamadığını savunanlar da olmuştur.
Bu arada Tatarcada Öğretmen için "Ukıtuçı" (Okutucu) sözcüğü kullanılır. Okul, üniversite fark etmeden.
Konuyu uzatmadan yazımı tamamlarken tüm değerli Öğretmenlerin Öğretmenler Gününü kutluyorum!