DİKKAT EĞİTİMİ

DİKKAT EĞİTİMİ (Bölüm 2)
DİKKATSİZLİĞİN DE BÖYLESİ
Yaşlı ve dalgın profesör, uyanınca derse geç kaldığını fark etti. Alelacele giyindi. Bir sandviç hazırlayarak kâğıda sarıp bir cebine koydu. Diğer cebine de derste incelemek için kâğıda sarılı kurbağayı yerleştirdi.
Yolda açlığını yatıştırmak için cebindeki sandviçi çıkarıp yedi.
Derse girince:
“Çocuklar size sevimli bir canlı göstereceğim.” 
Cebindeki kâğıda sarılı nesneyi çıkarıp açtı. Sandviç sapasağlam yerinde. Yolda sandviçi yediğini hatırladı. Merakla diğer cebini yokladı. Cep bomboş. (Alıntı)
***
 “Dikkat” ile ilgili dizi yazımızın ikinci bölümünde “Dikkat Dağınıklığı” kısaca ele alınıyor.
***
DİKKAT DAĞINIKLIĞI
Dikkat dağılması, bireyin yöneldiği odak noktasının, yani bireyin dikkatini yönelttiği nesne ve olayın değişmesi dikkat dağılımıdır. Kısaca,  kişinin yapacağı işe odaklanamaması, dikkatini o işe verememesi durumudur. Ör. Çocuk öğretmenini dinlerken içinden başka şeyler düşünür. Dikkatini söylenenlere değil içinden geçenlere verir. Bir başkası, kitap okurken TV’deki bir film dikkatini çeker. Okuduğundan bir şey anlamaz. Çünkü çocuğun dikkati yazıya değil TV’ye yöneliktir.
Dikkat dağınıklığı, kişinin yapacağı işlerdeki başarısını olumsuz yönde etkiler. 
DİKKATİ TOPARLAYAMAMANIN NEDENLERİ
Dikkat dağınıklığının;  biyolojik, ruhsal ve çevresel nedenleri olabilir. Biyolojik ve herhangi bir ruhsal hastalıktan kaynaklanan yönünü hekimlere bırakarak, kişinin dikkatinin dağılmasına yol açan ruhsal ve çevresel etkenleri inceleyelim:
DİKKAT VERİLEN OLAY VE NESNENİN UZUN SÜRMESİ VE SIKICILIĞI
 Fazla uzun süren dikkat beyni yorar. Uzun süre kitap okuduktan veya TV izledikten sonra beynimizin yorulduğunu hepimiz fark etmişizdir. Uzun süreli dikkat durumunda, kişi dikkat etmeye çaba gösterse de beyin bir süre sonra yorulmaya, uyuşmaya başlar; hedef nesne ya da olaya dikkat yöneltilemez. Ör. Bir hatibin konuşmaları dinlenirken, ilk söylenenlere dikkat verilir. Konuşmacı konuşmayı uzatır ve ilginçlikten uzaklaştırırsa dinleyicilerin dikkati giderek azalır. Hatta bir süre sonra sıkılmaya başlarlar.
DİKKAT YÖNELTEN KİŞİNİN YOĞUN DUYGULAR YAŞAMASI
 Kişinin aşırı üzüntü, korku, sevinme gibi yoğun duygular yaşaması, dikkatini bu duygulara ya da bu duyguları yaratan olaylara yöneltmesine neden olur. Birey, dikkatini yönlendirmesi gereken noktaya, odaklanamaz. Evde anne-baba kavgasını izleyen çocuk,  bir maçı az önce kazanan çocuk veya dersini yapmadığı için az önce azarlanan çocuk dikkatini; -öğretmen ders işlerken-  derse yöneltmeyip yaşadığı yoğun duygulara yönlendirebilir ve dersten bir şey anlamaz. Onu derse katmak için öğretmenin özel bir çabası gerekebilir.
UYKUSUZLUK
 Yorgun beyin uyuyarak dinlenir, yeniden başarım  (performans) kazanır. Uykusuz kalan beyin, gücünü kaybeder, zihnin diğer işlevlerinde olduğu gibi dikkatte de bir gerileme söz konusu olur,  kişide dikkat dağınıklığı gözlenir. Beyin dikkat etmek için daha çok güç ve enerji harcar.
ZİHİNSEL YORGUNLUK
 Uykusuzlukta olduğu gibi zihinsel yorgunluk durumunda da beynin çalışmasında azalma göze çarpar. Dikkat süresi, yoğunluğu azalır; odak noktası değişir, istenilen hedefe dikkat verilemez.
 Bu nedenle, okulda dersler arasında,  15-20 dakikalık dinlenmelere yer verilerek öğrencilerin dikkatlerini yeniden toparlamaları sağlanıyor.
EĞİTİMSİZ DİKKAT
 Dikkatini nasıl odaklandıracağını bilemeyen kişi (özellikle çocuklar) odaklanmada kendi gücünü, çabasını kullanamaz. Birey bu konuda eğitilirse,  beyni,  yavaş yavaş dikkat etmeye alışır, giderek zihninin performansı artar. Ör: Derse nasıl dikkat edeceğini bilmeyen çocuk, derste iken ders dışı farklı şeyler düşünebilir.
 İşe veya derse dikkatlerini nasıl yönlendirecekleri, çocuklara somut olarak öğretilmeli.
YETERSİZ VE DENGESİZ BESLENME
 Beyne yeteri kadar kan ve oksijenin gitmemesi, beynin biyolojik olarak olumsuz yönde etkilenmesine neden olur. Beyindeki elektriklenmenin ve enerji kapasitesinin artırılması, beyin dokusunun korunması ve geliştirilmesi için yeterli ve dengeli beslenmek gerekir. Özellikle iyi bir sabah kahvaltısı yapılmazsa, beyin gerekli enerjiyi bulamayacağı için kişide; uyku hali, dikkat dağınıklığı,  öğrenme güçlüğü vb. olumsuzluklar göze çarpar.
ORTAMIN UYGUN OLMAMASI
 Bireyin aynı anda birçok uyarıcılarla karşılaşması, kişinin ruhsal durumuna uymayan ortamlar, onun dikkatini dağıtabilir. Ör: Gürültülü sınıf çocuğun dikkatini dağıtabilir.
SONUÇ: ÇOCUĞUN DERSLERDE VE SINAVLARDA BAŞARILI OLABİLMESİ İÇİN, ONUN DİKKATİNİ DAĞITAN YUKARIDA BELİRTİLEN OLUMSUZ ETKENLERİN ORTADAN KALDIRILMASI VEYA AZALTILMASI GEREKİR.
DİKKAT EKSİKLİĞİ
Dikkat eksikliği, “ kişinin, genellikle zihin yapısından ileri gelen,  dikkat vermesinde ve sürdürmesindeki güçlük” anlamındadır. Dikkat dağınıklığından farklıdır. Hiperaktivite ve disleksi (okuma güçlüğü) vb. durumlarda, dikkat eksikliğinden söz edilebilir. Bu gibi durumlarda, hekim yardımından yararlanılmalı.
***
Haftaya, "Dikkkat" ile ilgili dizi yazımızın üçüncü bölümünde "Ailede Çocuğun Dikkat Eğitimi" ele alınıyor.
DURSUN BİLGİN