2022 Okul Geliştirme ve Liderlik Ders Notu

Yönetim ihtiyacı, insanların gruplar halinde çalışmaya başlamasıyla ortaya çıkmıştır. İnsanların bir arada ya da gruplar halinde çalışmaları eski Mısır, Çin, Yunan ve Roma tarihlerinde de görülebileceği çok eskilere dayanmaktadır. O zamanlardan günümüze yönetim faaliyetnin varlığı, ticarette, yapılaşmada, tarımda vb. bir çok yerde kendini göstermiştir. Yönetimin faaliyet olarak varlığı çok eskilere dayanmasına rağmen bir bilim olarak ortaya çıkışı ve gelişimi onsekizinci yüzyılda gerçekleşmiştir.

O nedenle yönetim için ‘sanatların en eskisi, bilimlerin en yenisi’ denilmiştir. Yönetimin bir çok farklı tanımı yapılmıştır. Bunlar arasında en çok ortaklaşılan ve en basit tanımı ise ‘başkaları aracılıyla iş görme faaliyeti’dir. Yapılan farklı tanımlamalar olmasına rağmen tüm tanımlar bir kaç ortak nokta barındırmaktadır. Bunlar başkalarıyla beraber çalışma, organizasyonu amaçlarına ulaştırma, değişen çevre, sınırlı kaynakların etkin kullanımıdır.

İşletmeler girdileri belirli süreçlerden geçirerek çıktılar meydana getirler. Tüm bu sürecin gerçekleştirilmesinde yönetim faaliyeti baş rolde yer almaktadır. Fakat yönetim faaliyetinin de etkin ve verimkli bir şekilde yerine getirilmesi için bazı fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonlar işletmenin rekabet koşulları içinde faaliyet gösterirken ayakta kalmasını, amaçlarına en doğru, en etkin şekilde ulaşmasını sağlar. Bu fonksiyonları dört başlık altında toplamamız mümkündür: planlama, örgütleme (organize etme), yöneltme ve kontrol (denetim). Planlama faaliyeti yönetimin ilk fonksiyonudur.

Yönetim faaliyeti planlama ile başlar. İşletmeler gelecekte ulaşmak istedikleri amaçlarını, hedeflerini saptamalı ve bunlara ulaşabilmek için çeşitli hareket tarzları belirlemelidir. İşte bu planlamadır. Planlama, ne yapılacaktır, ne zaman yapılacaktır, kim yapacaktır, nasıl yapılacaktır, hangi olanaklar kullanılacaktır, neden yapılacaktır sorularına cevap arar. Planlar tüm işletmeyi kapsar ve her kademede faaliyet gösteren işletme çalışanlarına yol gösterir.

Çalışanlar ve yöneticiler hareketlerini ve tercihlerini işletmenin planlarını bilerek seçer ve belirlerler. Planlama işlevinin ardından örgütleme (organize etme) işlevi gelir. Planma yapmak tek başına yeterli değildir. Planlamadan sonra ki adımda görülecek işlerin belirlenmesi ve gruplara ayrılması, personelin bu belirlenen ve gruplanan işlere atanması ve son olarak da bu işlerin yürütülmesi için gerekli yerin, araç ve gereçlerin saptanarak temin edilmesi gereklidir.

Böylece planlama faaliyeti sonucu saptanan hedefler örgütleme işlevi ile hayata geçmeye başlamış olur. Yönetim fonksiyonlarından üçüncüsü ise yöneltmedir. Yöneltme sayesinde işletmede yer alan kişilerin verilen görevleri en doğru ve en verimli şekilde yapmaları sağlanır. Kişilerin bu işleri doğru ve yerinde yapması için emir verme sisteminin doğru işliyor olması da gereklidir. Açık, tam ve anlaşılır emirler sayesinde personel yapması gereken işlere doğruca yönlendirilmiş olur.

Son fonksiyon ise kontrol (denetim)’dür. İşletmenin yaptığı planlamanın sonuca ulaşıp ulaşmadığı ya da ne kadar ulaştığı konusu kontrolün konusudur. Kontrol ile daha önce belirlenmiş standartlar ile fiili durum karşılaştırılır ve meydana gelen sapmalar tespit edilir. Sapmaların tespitinden sonra ise düzeltici tedbirler alınması gereklidir. İşletme böylece planlamayla başlayan işlevlerini denetimle tamamlar ve bu fonksiyonlar ardışık ve döngüseldir. Yönetim Fonksiyonları

 24 YÖNETİM FONKSİYONLARI

Yönetim, başkalarının aracılığıyla amaçlara ulaşma veya başkalarına işgördürme süreci olarak tanımlanabilir. Buradan yola çıkarak yönetimde ulaşılması hedeflenen amaçların varlığından söz etmek mümkündür. Yönetimin amaçlara ulaşabilmesi için beşeri bir gücün ve diğer kaynakların olması, bunların bir arada yönetilmesi koşulu vardır. Ayrıca yönetim bir dizi evreyi kapsayan bir süreçtir. Bu işlevlerin etkin ve verimli bir biçimde gerçekleştirilebilmesi halinde yönetim istenilen sonuçlara ulaşmış olur.

İşte işletmelerin kuruluş amaçlarına ulaşabilmesi, faaliyetlerini etkin ve verimli şekilde yerine getirebilmesi için bazı fonksiyonların işletmenin yöneticileri tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu fonksiyonlar işletmelerin rekabet koşullarında ayakta kalabilmesi ve yaşamlarını sürdürebilmesiyle yakından ilgili faaliyetlerdir. İşletmelerde bir yanda kaynaklar/girdiler, diğer yanda yönetim sürecinin sonucu olan mal ve hizmetler/çıktılar vardır.

Kaynakların (girdilerin) mal ve hizmetler (çıktılar) haline dönüştürülmesi bir sürecin sonucudur. Bu süreçte girdiler ve faaliyetler planlanacak (planlama), sonra buna uygun bir yapı kurulacak (organize etme), daha sonra bu yapı faaliyete geçirilecek (yürütme) ve bunlar yapılırken işlerin doğru olup olmadığı denetlenecektir (kontrol) (Mirze, 2010: 119). İşletmelerde yönetim, diğer fonksiyonlarla adeta iç içe girmiş bir özellik taşımaktadır.

Bir yönetim sürecini oluşturan bu fonksiyonların her biri diğerini etkileyen bir sistem görüntüsündedir. Dolayısıyla bir yönetimin başarısı her şeyden önce bu fonksiyonların etkili ve verimli bir biçimde, başarılı bir şekilde koordine edilmesinde yatmaktadır. Yine bu fonksiyonların gereği gibi yönetilmemesi de işletmelerde başarısızlıkların altında yatan sebeplerden en önemlisini oluşturmaktadır (Dinçer ve Fidan, 1996: 229).

Henri Fayol’un öne sürmüş olduğu yönetimin beş fonksiyonu planlama, örgütleme, yürütme, koordinasyon ve denetimdir. Fakat daha sonra yazarlar ve araştırmacılar tarafından koordinasyon, her fonksiyonun içinde yer alan bir kavram olduğu gerekçesiyle ayrı bir fonksiyon olarak incelenmemeye başlanmıştır. Koordinasyonun ayrı bir fonksiyon olmadığını ve her fonksiyonun içinde mutlaka bulunduğunu tekrar vurgulayarak yönetimin fonksiyonlarını 4 ana başlık altında inceleyeceğiz.

Bunlar; • Planlama • Örgütleme (organize etme) • Yöneltme (yürütme) • Kontrol (denetleme)’dir.

PDF Haline Ulaşmak İçin TIKLAYINIZ