Ustalık Belgesi Almak İçin Neler Gereklidir? Mesleki Yeterlilik Belgesi Nedir Nasıl Alınır?

Ustalık Belgesi Nedir?
3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre, “Usta“, bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bunları mal ve hizmet üretiminde iş hayatınca kabul edilebilecek standartlarda uygulayabilen; üretimi planlayabilen; üretim sırasında karşılaşılabilecek problemleri çözümleyebilen, düşüncelerini yazılı, sözlü ve resim ile açıklayabilen; üretimle ilgili pratik hesaplamaları yapabilen kişiye, bu yeterliliğe sahip kişilere verilen mesleki yeterlilik belgesine de Ustalık Belgesi denir.Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları iş yerlerinde çalıştıranlar bağımsız iş yeri açabilir.Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, MYK Belgesi, Mesleki Orta öğretim Mezuniyet Belgesi ve Ustalık Belgesine sahip olanlar çalışabilirler.

Ustalık Belgesi Nereden Alınır?
Bu belge, daha önce Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne Bağlı olan ancak kısa süre önce 6764 Sayılı kanunla Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü bünyesine alınan Mesleki Eğitim Merkezlerinden (Çıraklı Eğitim Merkezi) alınır.

Ustalık Belgesini Kimler alabilir?
Ustalık belgesini, Aynı meslek dalında  kalfalık belgesine sahip olanlar, aynı meslek dalında meslek lisesi mezunu olanlar ve bir meslek dalında ilkokul mezunlarının toplam 11 yıl, lise ve üstü mezunların ise toplam 8 yıl ilgili meslekte fiilen çalıştıklarını SGK Hizmet Dökümü ile belgeleyenler ustalık sınavlarına girerek belge alabilirler.

Ayrıca,  Milli Eğitim Bakanlığınca  tespit edilen meslek dallarında çalışmakta olup, bakanlıkça ilan edilecek tarihten itibaren üç ay içerisinde müracaat edenlerden;18 yaşını doldurmuş olanlar doğrudan,16 yaşını doldurmuş olanlar kapsam ve süreleri Bakanlıkça belirlenecek eğitime tabi tutulduktan sonra, Kalfalık imtihanlarına alınırlar. İmtihanlarda başarılı olanlara kalfalık belgesi verilir.Kalfalık belgesini almış olup 22 yaşını doldurmuş olanlara ustalık imtihanlarını başarmaları şartı ile ustalık belgesi verilir.Lise dengi mesleki ve teknik öğretim kurumlarından 1985 – 1986 öğretim yılı sonuna kadar mezun olanlara; Doğrudan ustalık belgesi verilir.En az üç yıl süreli mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarından veya mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarından mezun olanlar, Bakanlıkça düzenlenen ustalık eğitim kurslarına katılabilecekleri gibi doğrudan da ustalık sınavlarına girebilir

Ustalık Kalfalık Belgesi Nasıl Alınır?
Ustalık ve Kalfalık belgesi almanın genel olarak iki yolu vardır. Birincisi Fiilen eğitime devam ederek ikincisi ise eğitim almadan doğrudan sınava girerek belge alınabilir. Birinci seçenekte, Mesleki Eğitim Merkezlerinde Çıraklık eğitimine katılarak 2-3 yıl sonunda yapılan sınava girilir ve  Kalfalık belgesi alınır. Daha sonra Açılan Ustalık (İleri Meslek) eğitimine katılarak teorik derler alınır. Kalfalık belgesi düzenlenme tarihinden itibaren 2 yıl ilgili meslekte çalıştığını yani pratik uygulama yaptığını belgeleyenler ustalık pratik uygulama sınavına girerek Ustalık Belgesi alabilirler. İkinci seçenekte ise herhangi bir eğitim almadan ilgili meslekte çalıştığını belgeleyerek denklik yoluyla ve meslek lisesi mezunu ise ilgili meslekte doğrudan sınava girerek alınabilir.

Denklik Nedir? Nasıl Yapılır?
3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 35. Maddesine göre bir meslek dalında belirli bir süre çalışmış olanların bu süreyi SGK Hizmet dökümü ile belgelemeleri şartıyla Mesleki (Çıraklık) Eğitim Merkezlerine denklik başvurusu yaparak önce kalfalık sonrada Ustalık Sınavlarına doğrudan girerek belge alabilirler.

Konuyu bir örnekle açıklayalım: İnşaat Teknolojisi Alanı, Betonarme Demir, Kalıpçılık Ve Çatıcılık Meslek dalında Ustalık belgesine ihtiyacı olan kişi;İlkokul mezunu ise 11 yıl, lise ve üstü mezun ise 8 yıl bu meslekte çalışmış olması gerekir. SGK Hizmet dökümü, Merkezden alacağı Denklik Formu, Kimlik Fotokopisi, Mezuniyet Fotokopisi, bir adet fotoğraf ve sağlık raporuyla birlikte en yakın Mesleki Eğitim Merkezine başvuruda bulunacak. İlgili evraklar İl Denklik Komisyonunda incelenerek uygun görülürse, öncelikle “Kalfalık sınavına girmesi başarılı olması durumunda Ustalık Sınavına girmesi” şeklinde Denklik Belgesi verilecek. Bu Denklik belgesi ile ister aynı Merkezde isterse farklı Merkezlerde Sınav başvurusu yaparak Kalfalık Ustalık sınavlarına girilebilir.

Kalfalık Ustalık Sınavları Ne zaman yapılır?
Bu sınavlar Şubat, Haziran ve Eylül aylarında olmak üzere yılda üç defa yapılır. Bunlar dışında sınav yapılmaz. Planlanan sınavlara Denklik Belgesi olanlar, Çıraklık Eğitimini tamamlayıp Kalfalık sınavına girecekler, Meslek Lisesi mezunu olup aynı meslekten ustalık belgesi almak isteyenler girebilirler. Burada önemli olan husus denklik yoluyla sınava girecek kişilerin Denklik işlemlerini sınavlardan en az 1 ay öncesinde yapmaları gerekmektedir. İl Denklik Komisyonu belirli periyotlarla toplandığı için Başvuru süreci ve Denklik Belgesinin çıkması belli bir süre almaktadır.

Ustalık Belgesi Almak Ne Kadar Sürer?
Çalışmışlık belgeleyerek denklik yoluyla başvuruda Kalfalık Belgesi için, ilk başvurudan itibaren yaklaşık 1-2 ay denklik süreci,1 ay sınav süreci ve 1 ay da belge basılma süreci olacağından en az 3-4 ay gibi bir süre almaktadır. Ustalık Belgesi için bir sonraki sınav dönemi beklenmesi gerekmektedir. Örneğin Şubat döneminde kalfalık belgesini alan kişi haziran döneminde de ustalık sınavlarına girerse denklikle birlikte toplam süre Ocak-Temmuz arası olacaktır ki bu da en az 6 ay demektir.

Kalfalık ve Ustalık Belgesinin Geçerlilik Durumu nedir?

Yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi ülkemizde meslekler çini 8 seviye belirlenmiştir. Kalfalık Belgesi 3. Seviye, Ustalı Belgesi Mesleki Orta öğretim Belgesiyle birlikte 4. Seviye olarak belirlenmiştir.6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kanunu gereği Tehlikeli ve Çok Tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışanların Mesleki Eğitim belgesine sahip olmaları gerekmektedir. Özellikle MYK tarafından yayınlanan 48 meslek dalında çalışanlardan İlgili meslek dalında bir meslek lisesi diploması olması, Ustalık Belgesi olması ya da Mesleki Yeterlilik Belgesi Olması gerekmektedir.Bu kapsamda maalesef Kalfalık belgesi Mesleki Yeterlilik Belgesi olarak kabul edilmemektedir.Kalfalık Belgesi 3. seviye bir belge olmasına karşın MYK kendi verdiği belgelerde 3. Seviye Mesleki Yeterlilik Belgelerini kabul etmekle birlikte MEB tarafından verilen Kalfalık Belgesini kabul etmemesi  eleştiri konusu olmaktadır.

Mesleki Yeterlilik Belgesi Nedir Nasıl Alınır?

Ustalık Belgesine Sahip Kişiler Eğitim Verilebilir mi?

Ustalık Belgesine Sahip olan kişiler kendi alanlarında eğitim veremezler.Ancak Ustalık yeterliğini kazanmış olanlar Bakanlıkça açılacak iş pedagojisi kurslarını başarıyla tamamladıkları takdirde kendilerine usta öğreticilik belgesi verilir.Bu Belgeyle kendi mesleklerinde eğitici olarak görev alabilirler.Bir iş yerinde çırak/kalfa çalışabilmesi için o iş yerinde mutlaka çırak/kalfanın pratik eğitiminden sorumlu olacak usta öğretici belgesi sahibi bir usta öğretici bulunmalıdır.Usta Öğreticilik Kurslarıyla ilgili, sınıf açılacak sayıya ulaşıldığında (en az 12 kişi) mesleki eğitim merkezi tarafından kurs başlatılır. Kursa katılım esastır. Ders saatinin dörtte birinden fazla devamsızlık yapan başarısız olur.Kurs programı toplam 40 saatlik 8 dersten oluşmaktadır.Kurs sonunda yapılan sınavda başarılı olanlara Usta Öğreticilik Kurs Belgesi verilir.