Sosyal Medyada Hakaret Suçu ve Mağdurun Hakları

Hakaret Suçu Nedir?

Hakaret suçu, doğrudan kişinin birey olmaktan kaynaklanan kişilik haklarına saldırı içeren söz, yazı, şekil, görüntü, el işareti ve hareketlerdir. Hakaret suçuna uygulanan müeyyideler ile sosyal bir kavram olan ‘’şeref’’ ve kişinin özsaygısı korunmaktadır.

Hakaret Suçu, TCK 125.madde ile 131.maddeler arasında şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Hakaret Suçu iki farklı şekilde işlenebilir;

a-) Belli somut bir durum ve olgunun isnat edilmesi suretiyle kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesi,

b-) Genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla kişinin değersizleştirilmesi, rencide edilmesi.

Hakaret suçu; instagram, facebook, twitter, telegram, whatsapp vb. sosyal medya hesapları aracılığıyla işlenebileceği gibi e-mail göndermek gibi başka yöntemlerle de internet üzerinden işlenebilmektedir.

TCK md.125

(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. 

(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.

Yargıtay Kararları Işığında Hakaret Suçu Kapsamı

Sosyal Medya‟da tweet, yorum ya da DM yolu ile “şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “geri zekalı”, “aptal”, “hayvan”, “müsvedde” vb. gibi sözler sarf etmek hakaret suçunu oluşturur.

Kişilerin fotoğrafları üzerinden mevcut fiziksel veya psikolojik bir özelliğine vurgu yapıyor ise de hakaret suçu işlenmiştir. Örneğin; aksayarak yürüyen birine “Allah‟ın topalı” demek, görme engelli birine “kör herif” demek hakaret suçunun oluşmasına yeterlidir.

Sosyal Medya üzerinden hakarete uğrayan mağdurun kişisel özellikleri dışında kalmak suretiyle kendisine dayandırılan fiil veya olgu ispatlandığı takdirde hakaret suçu oluşmaz. Ancak daha önce işlediği bir hırsızlık suçundan sabıkalı olan kişiye, “sen hırsızsın” demek hakarettir.

“terbiyesiz, saygısız, riyakar, yalancı” vb. sözler hakaret suçu oluşturmaz. “Profilimden defol git, edepsiz” demek nezaketsiz bir davranış olup hakaret suçu oluşturmaz.

Beddua niteliğindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz. Örneğin; “Allah seni bildiği gibi yapsın”, “Allah belanı versin”, “cehenneme kadar yolun var” “Allah çocuklarından çıkartsın” gibi sözler beddua niteliğindeki sözlerdir.

Kamuoyu tarafından yaptıkları işler nedeniyle bilinen, tanınan kişilere yöneltilen eleştiriler, normal kişilere yöneltilen eleştirilerden daha sert ve ağır olabilir. Örneğin; bir siyasetçiye, “senden bu memlekete hayır gelmez, bütün memleketi sattın” demek ağır eleştiri olarak nitelenebilir ancak hakaret değildir.

Sosyal medya üzerinden hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmeyebilir.

Hakaret Suçu Zaman Aşımı ve Dava Süreci

Hakaret suçunun takibi şikayete bağlı suçlar kapsamındadır. Suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder.

Hakaret suçları nedeniyle yapılan yargılamalar Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Kamu görevlisine ve Cumhurbaşkanı’na hakaret suçu, şikayete bağlı suçlar kapsamında olmaması nedeni ile uzlaştırma kapsamında değildir. Cumhurbaşkanı’na hakaret suçunun kovuşturulması Adalet Bakanlığı’nın iznine tabidir.

Hakaret suçunun etkin şekilde soruşturulabilmesi için failin kimliğinin belirli ya da belirlenebiliyor olması gerekmektedir. Nickname kullanılan sosyal medya uygulamalarında yapılan hakaretler bakımından, merkezi yurtdışında olan sosyal medya siteleri (facebook, instagram vb) hakarette bulunan hesap sahibinin bilgilerini paylaşmamaktadır. Eğer hakaret eden kişinin kimliği belirlenebiliyor ise hakaret içeren içeriğin görüntüsü mutlaka alınmalıdır.

Aynı zamanda hakaret suçunun mağdur açısından telafisi amacı ile hukuk mahkemelerinde manevi tazminat davası açılabilmektedir.

Haber Kaynağı: 

Fatih Cihat İlgar

Avukat