Normalde Mutlu Eden Şeylerin Hiçbirinden Zevk Alamama Durumuna Ne Denir?

Olağan ve zevk veren tüm etkinliklerden el çekme ve ilgi kaybı, hayattan zevk alamama, sıklıkla depresyonla ilgilidir.

Mdma, Metamfetamin gibi sentetik tabir edilen uyarıcı/uyuşturucu madde kullanımı sonucunda da ortaya çıkabilen durum, after effect. Sebebini de basit olarak şöyle açıklayabiliriz; mdma, serotonin salgılanmasını sağlar ve bu da kullanıcıyı normal koşullarda asla olamayacağı kadar mutlu eder. Bu seviyeyi gören kullanıcı maddenin etkisi geçtikten sonra normal yaşamında da o mutluluk seviyesini ister ama bu imkansız olduğu için günlük yaşama karşı isteksizlik başlar. Hemen düşüşten sonra psikozla birlikte gelen bu anhedoni durumu geçicidir; ancak bağımlı duruma gelen kullanıcı için mevzubahis isteksizlik, hevessizlik hali uzun süreli olur ve depresyon ve benzeri psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir.

Psikolojide, geçmişte istekle, zevkle yapılan şeylere karşı genel bir isteksizlik hali olarak geçer. Bu şeylere karşı, ki bu şeyler hayatı oluşturduğundan, doğal olarak hayattan zevk almama olarak devam eder.
Kişinin daha önce zevk aldığı etkinliklerden zevk almaması durumudur.. Depresyonla moral bozukluğunu ayırdığı için önemlidir.  Anhedoni bir depresyon belirtisidir, hastalar kendini anlatırken "hiçbir şey yapmak istemiyorum" dediklerinde aslında bunu kastederler, tanı için de çok belirgin bir ölçüttür.
Fiziksel ve sosyal olmak üzere 2 türü vardır. Fiziksel anhedoni, yeme-içme-seks isteğinin ve aktivitesinin azalması, sosyal anhedoni ise dış dünyaya ilginin azalmasıdır. Şizofrenlerde sosyal anhedoni daha sık görülür.

Anhedonia ismiyle de karsımıza çıkar. Sıkıntılı bir sureci atlattıktan sonra yoğun şekilde alınan mutluluğun kaldırılamaması seklinde vuku olur. Mutluluğun çok da uzak olmadığı fark edilir, ve fakat böyle bir olasılığa hazırlıklı olunmadığı için tirsilir, fiziki tepki ortaya çıkar, şiddetli bas ağrısı kendini gösterir, Aspirin atin geçer derim, geçmeyebilir de!
Sanırım bu aralar içinde bulunduğum durum.

Anhedoni Nedir?
Keyifsizlik halini zevk alma yetisinde azalma olarak ifade ediliriz. Anhedoni ile ilgili araştırmalar öncelikle kişinin kendisine yönelik değerlendirme ölçekleriyle ortaya koyulmuştur. Böylece kişinin yaşamında ortaya çıkan durumlara yönelik tepkisini ölçeriz. Ayrıca kişinin duygusunu ölçen ölçekler anhedoni ile ilgili daha geniş bilgi sahibi olmamıza yardımcı olmaktadır. Özellikle depresyon gibi uzun süreli ruhsal durumlarda ortaya çıkan zevk alamama durumu araştırmalarda söz konusu olmaktadır. Anhedoni hiçbir şeyden zevk alamama olarak tanımlanır.

Anhedoni Nasıl Ölçülür?
Bilimsel anlamda bazı testler vardır. Anhedoni genel olarak tek bir ölçekle ölçülmese bile farklı farklı ölçeklerle duruma yönelik bilgi sahibi olabiliriz. Bu noktada Montgomery Asberg Depresyon Değerlendirme Ölçeği, Beck Depresyon Envanteri gibi depresyon düzeyini ölçen ölçekler kullanılır. Psikotik bozukluklar için ise Negatif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği de kullanılmaktadır. Burada bitkinlik, yorgunluk, zevk alamama, mutlu olamama, hissedememe gibi farklı başlıklar ele alınmaktadır. Diğer yandan kişilerin ilgisini ve motivasyonunu kaybetmesi, önceden zevk aldığı durumlara yönelik hissetmiş olduğu mutsuzluk durumu incelenmektedir. Beck Depresyon Ölçeği 21 maddeden oluşan zevk alma, sosyal ilgi, cinsellik gibi farklı farklı durumların ölçüldüğü bir ölçektir. Burada bahsedilen durumlardan elde edilen puanlar anhedoni alt puanı olarak hesaplanmaktadır. Hiçbir şeyden zevk alamama durumunu farklı farklı testlerle ölçeriz.

Anhedoni Nasıl Ortaya Çıkar?
Anhedoni, sürekli olarak ya da durumluk olarak ortaya çıkar, sizi mutsuz eder. Bu yüzden hiçbir şeyden zevk alamama olarak ifade ederiz. Uzun bir süre hayatınızda yapmış olduğunuz etkinliklerden zevk alamayabilirsiniz. Bazen ise yaşantısından durumluk olarak zevk alamayabilirsiniz. Bunun yanı sıra anhedoninin farklı bileşenlerini de belirlemek üzere farklı farklı ölçekler geliştirilmiştir.

Snaith Hamilton Zevk Alma Ölçeği belirli bir zaman diliminde ortaya çıkan ruh değişimlerini ölçer. Böylece anhedoninin nasıl ortaya çıktığına yönelik bir bilişsel süreç oluşturmayı hedefler. Bu noktada sosyal etkileşimler, kişinin ailesiyle ya da arkadaşlarıyla geçirmiş olduğu zaman önemlidir. İlgi duyduğu uğraşları yapma sıklığı, duygusal olarak değişimler ya da duygusal deneyimler duyguyu takip etmemiz için önemlidir. Son olarak yemek yeme alışkanlığındaki ve içme davranışındaki değişimler zevk alamama durumuyla ilgili önemli belirleyicilerdir.

Yaptığım hiçbir şeyden keyif alamıyorum. Sürekli uyuyarak zaman geçirmeye çalışıyorum. Eskiden saatlerce entry okurdum burada, bir şeyler öğrenirdim ki öğrenmek en sevdiğim aktivite ama ondan bile zevk almıyorum artık. Oyun oynamak hayatımın bir parçası, o bile keyif vermiyor, 10 dakika bile katlanamıyorum, müzik dinleyemiyorum. Her şey o kadar sıkıcı ve gereksiz geliyor ki. 2-3 hafta sonra kpss'ye çalışmaya başlayacağım, o hukuk-iktisat-muhasebe-maliye kitapları gözümde büyüyor, nasıl çalışacağım nasıl adapte olacağım hiçbir fikrim yok. Sonunda Mario oynayan kıza bağlayıp Allah’ım yardım et nidaları atacağım muhtemelen.

Anhedoni Nasıl Tedavi Edilir?
Anhedoni yani hiçbir şeyden zevk alamama depresyon gibi bazı temel belirtilerle ortaya çıkar. Bu tür durumlarda belirtiler gösterdiğinizi düşünüyorsanız ilaçlı tedavi ya da psikoterapi almanızı tavsiye ederiz. Bu nedenle anhedoninin nasıl ortaya çıktığını belirlemek bizim için oldukça önemli. Yaşam öykünüzü ele alarak yaşamdan zevk almanızı engelleyen durumları tespit etmemiz gerekir. Evet, bazı durumlarda harekete geçmek bile çok zorken nasıl terapi alacağım diyebilirsiniz. Bu konuda kendinizi harekete geçmekte zorlamanız gerekecektir. Diğer yandan çevrenizden ve yakınlarınızdan sosyal anlamda destek almanız da önemlidir. Böylece en azından istisnai bir durum yaratmış olursunuz. Terapide sizi olumsuz etkileyen durumun ne zamandır devam ettiğinizi ele alırız. Böylece ilk olarak ortaya çıktığı zamanı belirleriz. Ardından bu zaman diliminde sizi etkileyen temel konunun ne olduğunuz belirleriz. Böylece yavaş yavaş aslında zevk almanızı engelleyen konuyu farkı bir bakış açısıyla ele almış oluruz.

Hayattan Zevk Almayanlara Tavsiyeler
Hayattan zevk almayanlara tavsiyeler diye bir liste yapmak uygun değildir. Burada tekrardan aynı konuya geleceğiz. Dilerseniz bu durumu netleştirmek için bir liste yapabiliriz.

• Beni mutsuz eden şeyler nelerdir?
• Bunlar beni ne zamandır mutsuz ediyor?
• Bu mutsuzluk hayatımı nasıl etkiliyor?
• Sosyal ilişkilerimi nasıl etkiliyor?
• İş hayatım bundan nasıl etkileniyor?
• Eğer evliysem aile ilişkilerimi nasıl etkiliyor?
• Uyku durumum ve iştahım bundan nasıl etkileniyor?

Bu sorulara verilen yanıtlarınızı liste yapın. Diğer taraftan bunlara bir alternatif geliştirin. Hayatınızda ne farklı olursa mutlu olduğunuzu anlarsınız? Mutlu olduğunuzda neleri farklı yapmaya başlarsınız? Örneğin sabah 9’da dinç olarak uyanmak sizin için bir mutluluk işareti olabilir. Diğer yandan bir kitap okumak ya da bir sahile yürüyüşe çıkmak mutluluk işareti olabilir. Yaşamınızdaki toksik ilişkileri sonlandırmak mutlu olmanıza adım atmanıza yardım eder. Ancak eğer ki mutsuzluğun kaynağı hormonal süreçlerse bununla ilgili mutlaka ilaçlı tedavi almanız gerekir.