Nobel Ödülü Nedir? Nobel Ödülünün Hikayesi Nedir?

Nobel Ödülü Nedir? İlginç Hikayesi
İlk defa 1901 yılında dağıtılmaya başlayan nobel ödüllerinin hikayesi aslında 19. yüzyılın sonuna dayanıyor. Hepimizin bildiği gibi bu ödülü isim babası da ünlü İsveçli kimyager Alfr Nobel’dir. İsveçli bir kimyager olan Alfr Nobel 1800’lü yılların ortalarında çok büyük bir icatın altına imzasını atmıştır.

Nobel o dönemlerde madencilik ve inşaat sektöründe kas gücünün çok yoğun olarak kullanılmasını gözlemlemiş ve bunun işleri ciddi derecede sarkmasına ve maharetli hale gelmesini fark etmiştir. Bu sıkıntıyı çözebilmek için de TNT adı verilen meşhur dinamiti icat etmiştir. Nobel’e göre dinamit sayesinde birçok iş çok daha hızlı olacaktı.

Dinamit ve Nobel
Trenler için açılan tüneller çok daha hızlı açılacaktı, madenlerin verimliliği çok daha fazla artacaktı ve yeni yollar açılabilmesi için dinamiti kullanarak yoldaki engeller çok rahat bir şekilde ortadan kaldırılabilecekti. Dinamit sayesinde Alfr Nobel dünyanın en zengin bilim insanlarından biri haline geldi. Fakat Nobel’in servetinin tek kaynağı inşaatçılık ve madencilik değildir. Dinamitin gücünü fark eden ülkeler bunu savaşta kullanmaya başladılar ve Alfr Nobel istemese de 19. yüzyılın en büyük silah ustalarından biri haline geldi.

Dinamit savaşlarda yoğun bir şekilde kullanılmaya başlandı. Alfr Nobel her ne kadar bu durumdan memnun olmasa da çok ciddi miktarda para kazanıyordu. 1895 yılına kadar kendisine gelen kötü yorumlara kulağını tıkayan Nobel çok ilginç bir olayın içine düşmüştür. Nereden çıktığı belli olmayan bir dedikoduya göre kendisi ölmüştü.

O sırada Fransa’da yaşayan Nobel’e rağmen bu sahte haber Fransa’da herkesin diline dolanmıştı. Bütün Fransız gazeteciler ilk sayfalarında kaba hakaretlerle birlikte Nobel’in öldüğünü yazmıştı ve Nobel bu gazeteleri evinde okuduğunda şoka uğramıştı. Eğer gerçekten ölürse tüm dünyanın onu ölüm taciri, şeytanın ortağı gibi sıfatlarla tanıyacağını anlayınca bunalıma girmişti. Bu olaydan 1 sene sonra da hayata gözlerini kapamıştır.

Alfr Nobel ölmeden önce vasiyetini değiştirerek bugünkü parayla yaklaşık olarak 250-300 milyon dolar civarı devasa bir servete sahip olduğunu ve tüm bu mallarının nobel fonuna devredilmesini istiyordu. Bu fonun yıllık gelirlerinden artan faizinin de o sene bilim, sanat ve ekonomi alanlarında dünyaya en çok hizmet veren insanlara bölüştürülmesini istemiştir.

Vicdan Azabı
Alfr Nobel yaşadığı büyük vicdan azabını biraz da olsa azaltabilmek adına ve hiç olmazsa öldükten sonra da insanlığa bir şeyler katabilmek adına böyle bir ödül vermek istemişti. Ölümü ve vasiyetinin açıklanmasından kısa bir süre sonra ise Nobel Vakfı kurulmuştur. Tüm paranın kontrolü Nobel Vakfı’na devredilmiş ve vakıf tarafından kontrol edilmeye başlanmıştır. Vakıf paradan elde edilen faizle 5 ana başlık altında 5 kişiye ödül dağıtmaya karar vermiştir. Fizik, kimya, fizyoloji, edebiyat ve ekonomik alanında insanlığa hizmet edecek 5 kişiye faizden elde edilen para bölüştürülecekti. 1901 yılından itibaren her yıl Nobel ödülleri verilmeye başlanmıştır.

Nobel Ödülünü Kazanan Türkler
Albert Einstein, Bhor gibi mucitlerin de ödül kazandığı bu nobel furyasında 2 Türk de Nobel ödülünü kazanmıştır. 2006 yılında Orhan Pamuk; 2015 yılında ise profesör Doktor Aziz Sancar Nobel ödülünü kazanmıştır. Bunların dışında da Nobel ödülüne aday gösterilen 9 Türk vardır.

Nobel Ödülü Kazananları Nasıl Belirleniyor?
Alfr Nobel, bu konuyu vasiyetinde çok detaylı bir şekilde söylemiştir. Kazananların kesinlikle tek bir kaynak tarafından seçilmemesini isteyen nobel ödülleri İsveç’teki farklı kurumlar tarafından belirleniyor. Nobele her yıl yaklaşık 1000 kişi aday gösteriliyor ve İsveç’te bulunan kurumlar da o 1000 kişi içerisinden en son kısımda 5 kişiyi seçiyor. Her yılın ekim ayının ilk haftası içerisinde de o yıl nobel ödüllerini kimlerin kazandığı açıklanıyor.