KPSS Tarih Pratik Bilgiler

İslamiyet Öncesi Türk Tarihi

Hükümdar çocuklarına verilen unvan   TİGİN 

Anıt Mezar  KÜMBET

Dede Korkut Hikayeleri – KIPÇAK-OĞUZ Mücadelesi.  

Gizli güçleri olduğuna inanılan din adamı, ŞAMAN

Kutadgu Bilig Özellikleri : Uygur alfabesi ile yazıldı, Adı mutluluk veren bilgi anlama gelir, Yusuf Has Hacip yazdı   

Orhun Kitabeleri  Göktürkler zamanında yazıldı. Devlet adamlarının millete hesap vermesi yöneticilerinin ve halkın karşılıklı görevlerini belirten konuları  ve Bağımsızlığın önemini içerir.

Türk tarihinde şehircilik kültürü ve mimari eserler  UYGURLAR  zamanında gelişmiştir. 

Bilinen İlk Türk Devleti ASYA HUNLARI

Ölen kişinin kahramanlıklarını göstermek amacıyla mezarının başına dikilen heykel BALBAL ,

Dini ve milli bakımdan önemli olan günlerin milletçe kutlandığı törenler  TOY

Türk toplumunda Mimari Uygurlara kadar gelişme göstermemiştir

İkili Devlet teşkilatında batıyı yöneten hükümdar YABGU

Düzenli Türk kara ordusunun temellerini METE HAN atmıştır

Uygurların Manihaizm dinini benimsemeleri  Karabalgasun Yazıtlarında anlatılmıştır 

Divanü Lügat-it Türk özelliği : İlk Türkçe Ansiklopedik sözlük niteliğinde olması, Türk destan ve efsaneleri içerir,  Türk Dünyası haritası vardır.

Kişilerin edinemediği mülk MERA 

Anadolunun Türkleşmesinde Selçukluların yaptığı fetihler etkili olmuştur. Masrafları Vakıfların Sorumluluğunda : CAMİ, MEDRESE, BİMARHANE, DARÜŞŞİFA*

Kurucusunun adıyla anılır : Büyük Selçuklu Devleti, Osmanlı Devleti  

Hem Anadolu Selçk. Hemde Karamanoğullarına başketlik yapmış  KONYA 

Kayseride bulunan Gevher Nesibe Şifahanesi Türk Tarihinin ANADOLU SELÇUKLULARI dönemime ait

Orhun Yazıtlarında “Türk Ülkesinin yüreği” sayılan merkez ÖTÜKEN.  Kendisini Büyük Selçuklu Devleti’nin varisi olarak  HARZEMŞAHLAR görür.

Anadolu Selçukluların tersane kurduğu yerler  ANTALYA, SİNOP, ALANYA, SUĞDAK 

Astronomi alanında yaptıkları çalışmalarla bilinirler   HAREZMİ, CACA BEY, ÖMER HAYYAM 

Timur Devleti döneminde yaşamış, Semerkantta astronomi bilgini  ULUĞ BEY 

Mısırda kurulan ilk türk devleti TOLUNOĞULLARI 

Malabadi Köprüsü  Artuklular Dönemine ait 

Anadolu Selçuklu Dönemine ait eserler : ALAİYE SARAYI, GIYASİYE DARÜŞİFASI, CACA BEY MEDRESESİ, BURUCİYE MEDRESESİ 

KARAHANLILAR : Türk-İslam mimarisinin temellerinin atılması, Türkçenin resmi dil kabul edilmesi, İlk Müslüman Türk Devleti,

İSKİTLER: Atlı göçebe kültürüne sahip, Türk tarh.ilk kez bir kadın hükümdar tarafından bir süre yönetildi, Alp Er Tunga Destanı sözlü kaynağı

TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE;   Gayrimüslimler  ASKERLİK, MEMURİYET, AHİ TEŞKİLATI nda görev alamazdı.   

İslam halifesinin koruyuculuğunu üstlendi  MEMLUKLULAR, GAZNELİLER, BÜYÜK SELÇUKLULAR,

hükümdarlık alemetleri HUTBE, HİLAT, ASA, ÇETR,  

pozitif bilimler FARABİ’nin çalışmalarıyla başlamıştır 

Toprak yönetimiyle ilgili : HAS, ZEAMET, İKTA, OCAKLIK 

Osmanlı Devleti:

İlk Dış borcu Kırım Savaşı sırasında almıştır. ****

Matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügati. ****  

Modern anlamda ilk kez bütçe çalışmasını TARHUNCU AHMET PAŞA yapmıştır. İlk kez hem geçmiş hem gelecek senenin harcamalarını hesaplayarak denk bütçe çalışması yapmıştır ****

İlk Vergi  OSMAN BEY ***

İlk Medrese İZNİK ***

İlk dini ve toplumsal nitelikli ayaklanma  KURULUŞ DÖNEMİNDE ***

Divanıhümayunun görevleri : Halktan gelen şikayetleri dinleme ***  

Osmanlıda taşra teşkilatında en yüksek rütbeli askeri ve idari görevli Beylerbeyi **

Gelir ve giderlerin denetimi görevlisi DEFTERDAR *** Tımar toprağı alan Yararlılık gösteren askerler ***

Vergi gelirlerinin toplanmasında belirli bir süre için ve açık artırma yoluyla ihalesi  İLTİZAM  diğer bir gelir sistemi ESHAM (yıllık karın ömür boyu dağıtılması)***

Küçükbaş hayvanlardan alınan vergi AĞNAM *** Müslüman olmayan erkeklerden askere gitmeme karşılığında alınan vergi CİZYE **

Müslüman üreticiden üretimin onda biri oranında alınan vergi AŞAR ***

Olağanüstü hallerde toplanan vergi  AVARIZ ***

Müzeciliğin Kurucusu  OSMAN HAMDİ BEY ***

Padişahın tahta çıkması sırasındaki uygulamalar : Askere cülus bahşişi dağıtılması, Kılıç alayının düzenlenmesi, Birbirinin aynı iki mühür yapılıp birinin sadrazama verilmesi ****

İlmiye Meslek Grubu :   Kazasker, Şeyhülislam, Müderris, Kadı ***

Seyfiye Sınıfı : Sadrazam, Vezirler, Yeniçeri Ağası, Kaptan-ı Derya ,Beylerbeyi,Sancakbeyi, ****

Kalemiye Sınıfı : Nişancı, Defterdar, Reisülküttap, katip  ***

Reaya Sınıfı : Köylüler, Zanaatkarlar, Tüccarlar ***

Esnafı denetleme yetkisi  MUHTESİP ***

Saliyaneli Eyaletleri (Özel Yönetimli) : MISIR, CEZAYİR, TRABLUSGARP, FAS ***

Kadı ve Müderris yetiştiren yüksekokul  SAHN-I SEMAN MEDRESESİ ****  

Yeniçeri Ocağının Kaldırılması  VAKAYI HAYRİYE  ****

Tımar Sisteminin uygulandığı eyaletler SALİYANESİZ EYALETLER  ****

Geliri Hazineye aktarılan toprak  MUKATAA ***

Toprağı terk eden ve üç yıl üst üste boş bırakan çiftçilerden ÇİFTBOZAN VERGİSİ alınırdı. ****

Olağanüstü durumlarda sivil ve askeri yöneticilerle padişah arasındaki toplantı  AYAK DİVANI  ***

Tanzimat dönemine kadar vergi memurlarına verilen isim   MUHASSIL ***

Çini Üretim Merkezleri  İZNİK, İZMİR, İSTANBUL, KÜTAHYA ***

Geliri sınırları koruyanlara ayrılan toprak  YURTLUK ****

Belediye İşlerinden sorumlu devlet görevlisi ŞEHREMİNİ  ****

Donanma Askeri LEVENT ***

Geliri padişahın annesine, eşlerine ve kızlarına verilen toprak  PAŞMAKLIK  ***

Geliri tersane giderlerine ayrılan toprak  OCAKLIK ***

Hidiv ünvanını kullanan Valisi , MISIR  ****

Hazineden maaş alan devlet memurunun mal varlığına el konulması sistemi  MÜSADERE ***

İfta görevi  Şeyhülislam’da  ****

Fethedilen toprakların tapu defterlerine kaydedilmesi görevi  NİŞANCI  da ****

IV.Döneminde yeniçerilerin isteği ile bazı devlet adamlarının Sultanahmet Meydanında idam edilmesi VAKAYI VAKVAKIYE  ***

Sancak Sisteminden gelerek tahta çıkan son padişah III.Mehmet *** Saraya şartlar sunarak sadrazamlık görevini kabul eden devlet adamı   KÖPRÜLÜ MEHMET PAŞA  **** XVII yyda yaşamış Türk Bilgin, gezgin ve edebiyatçı   OSMAN HAMDİ BEY **** Batıda fethedilen son toprak  KAMANİÇE KALESİ  *** XVIII YY Osmanlı Islahatçıları  BARON DÖ TOT, HUMBARACI AHMET PAŞA  **** Lale devrinde savaşılan ülke  İRAN  *** XVIII yyda yaşamış şair  ŞEYH GALİP, NEDİM  **** Kendi bağımsız dış ticaret politikasını izleme hakkından vazgeçmesine neden olmuştur   BALTA LİMANI ANTLAŞMASI  *** Boğazlar üzerindeki egemenlik hakkını tek başına son kez kullandığı antlaşma  HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI  *** Osmanlı Halkı seçme ve seçilme hakkını ilk kez hangi dönemde el etmiştir,  MEŞRUTİYET ****  Osm.Devl.nin toprak bütünlüğünün Avrupalı devletlerin garantisi altında olması ve Avrupa hukukundan yararlanması  PARİS ANTLAŞMASI ****XIX yy.da açılan okullar : DARÜLMAARİF, DARÜLMUALLİMİN, DARÜLFÜNUN, MEKTEB-İ MÜLKİYE *** Tımar Sisteminin kaldırılması ile yerine REDİF BİRLİKLERİ kurulmuştur *** Bir iç sorun iken uluslar arası boyut kazanan isyan  KAVALALI MEHMET ALİ PAŞA İSYANI *** 1876 da Balkanlardaki eyaletlerin yönetim koşullarının düzenlenmesi üzerine Avrupa ülkelerinin baskısı sonucu toplanan  TERSANE KONFERANSI *** Suçlulardan alınan vergi CERİME *** Evlenen kız tarafının ödediği vergi ARUSANE  *** Pazar yerlerindeki çarşı ve Pazar esnafından alınan vergi BAC *** Yol, geçit ve köprülerden alınan vergi  DERBENT *** Taşra Teşkilarında yer alan yönetim birimleri :  KAZA, NAHİYE, KÖY, SANCAK, EYALET **** XIX yyda kaybettiği topraklar MISIR, KIBRIS, CEZAYİR, MORA **** II.Meşrutiyet sırasında Avusturya, Rusya’dan aldığı onay ile Osmanlı Topraklarından  Bosna-Hersek’i topraklarına katmıştır.

Osmanlıda ayaklanma ile devrilen padişahlar : II.Osman , I.İbrahim, II.Mustafa, III.Ahmed, III.Selim, IV.Mustafa,

Osmanlıda Akıl hastalığı nedeniyle tahtan indirilenler ; I.Mustafa, V.Murad,

Osmanlı Sonrası :

Balkan Savaşları sonunda kaybettiğimiz toprak  MAKEDONYA  **** I.Balkan Savaşındaki durumdan faydalanarak bağımsızlığını ilan eden   ARNAVUTLUK **** Balkan Savaşı sonrasında Girit’in hangi devlete ait olduğunu kabul etti  YUNANİSTAN  **** I.Balkan Savaşında hangi devletlerle savaşmıştır : BULGARİSTAN, YUNANİSTAN, SIRBİSTAN, KARADAĞ *** I.Dünya Savaşı sırasında Kapitülasyonları  tek taraflı kaldırdığını ilan etti. *** Anlaşma Devletleri tarafınsan Osmn.Devlt.nin savaştaki varlığına son vermek amacıyla ÇANAKKALE Cephesi açılmıştır ve Osmanlı yalnız bu cephede başarılı olmuştur *** Rusyanın I.Dünya Savaşından çeilmesi ile KAFKAS CEPHESİ kapanmıştır. *** Vatan topraklarının azınlıklara verilmesi düşüncesine ve bununla ilgili eylemlere karşı kurulan direniş cemiyetleri : Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti,İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti,İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti,Kilikyalılar Cemiyeti,Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti,Trabzon Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti, Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Milli Kongre Cemiyeti , Anadolu Kadınları Müfaaa-i Vatan Cemiyeti, Gizli Karakol Cemiyeti **** Yaptığı araştırmalarda Anadoluda Rumların çoğunlukta olmadıkları sonucu  ortaya çıkartmıştır   AMİRAL BRİSTOL *****  Erzurum Kongresine delege gönderen iller : Van, Trabzon, Sivas, Bitlis, Erzurum  **** Kurtuluş Savaşında ulusal mücadeleye, kuvayı milliyeye karşı yapan yayınlar Peyam-i Sabah, İstanbul, Aydede, Alemdar, Güleryüz, Ümit, Aydınlık, Zincirbent, Cumhuriyet, İrşad, Tan, Yeni Dünya, Şarkın Sesi, Ferda, Zafer, Hatif  *** Kurtuluş Savaşının plan ve programı   AMASYA GENELGESİnde belirlenmiştir. *** Sivas Kongresinde  Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti  kurulmuştur,,, Batı Cephesi Umum Kuvayı Milliye Komutanlığına ALİ FUAT CEBESOY getirilmiştir ,,, alınan kararları uygulama görevi TEMSİLCİLER KURULUNA ****  Türk Ordusu hangi savaşlarda istediği sonuçları elde etmiştir :  I.İnönü, II.İnönü,  ****  Şeyh Sait İsyanı ile kapatılan parti : Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası.   (Takrir-i Sükun a yanılarak)*** Türkiyede Kabine sistemine  Cumhuriyetin ilan edilmesi ile geçilmiştir. **** Yeni Türk Devletinde Darülfunun yerine İstanbul Üniversitesi kurulmuştur.  **** TC. de İlk genel  nüfus sayımı 1927 yılında. **** II.Balkan Savaşında geri alınan topraklar  EDİRNE, KIRKLARELİ ***  Kurtuluş savaşında sömürge amacı olmayan ve bağımsızlığa saygılı bir devletten ekonomik yardım alınabileceği ilk kez ERZURUM KONGRESİnde yer almıştır ***  TBMM tarafından onaylanan antlaşmalar : Kars, Ankara, Moskova,Afganistan Dostluk ve Barış, Gümrü, Lozan Barış Antlaşması, **** TBMM’nin resmi yayın organı :  Cerideiremiye **** TBMM tarafından çıkartılan Hıyanet-i Vataniye Kanunu’na göre hain ilan edilen ilk kişi DAMAT FERİT PAŞA *** I.TBMM’de yer alan gruplar :  Yeşil ordu, Türkiye Komünist Fırkası, Türkiye Halk İştirakîyun Fırkası, Halk Zümresi, Tesanüd, İstiklâl, Islahat, İttihatçı, Muhafaza-i Mukaddesat Cemiyeti, Müdafaa-i Hukuk *** TBMM’yi ilk tanıyan Avrupalı devlet  RUSYA *** Antlaşma Devletleri Sevr Antlaşmasının taslağını  San Remo Konferansında hazırlamışlardır *** Kurtuluş Savaşında Komutanlar : Doğu Cephesi .. Kazım Karabekir – Batı Cephesi … İsmet İnönü, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele **** İstiklal Marşı I.İnönü Muharebesinin ardından kabul edilmiştir *** Kurtuluş savaşında Batum  Moskova Antlaşması ile Misakımilli sınırları dışında kalmıştır ve bu antlaşmada Lozan Antlaşmasından önce kapitülasyonların kaldırılmasına yönelik ilk kez bir hüküm yer almıştır *** İsmet İnönü Tuğgeneral rütbesini almasında I.İnönü savaşıetkili olmuştur ***  Türkiyedeki yabancıların hukuki alandaki ayrıcalıklı durumu Lozan Antlaşmasının imzalanmasıyla sonra ermiştir.  *** Mudanya Ateşkes Antlaşmasının ana görüşme konusu Trakya’nın boşaltılması dır **** Kurtuluş Savaşında Kafkas cumhuriyetleri ile Kars Antlaşmasının imzalanmasına Sakarya Savaşı etkili olmuştur *** I.İnönü savaşının ardından Antlaşma Devletleri Sevr Antlaşmasında değişiklik yapmak amacıyla Londra Konferansını toplama gereğini duymuştur *** Trablusgarp Savaşı öncesi Rusya ve İtalya’nın birbirlerinin karşılıklı çıkarlarını tanıdıklarını antlaşma  RACCOGINI ***  Uşi Antlaşmasıyla Kuzey Afrikadaki varlığı sonar ermiştir ve Trablusgarp ve Bingazi, Rodos ve Onikiada (geçici) İtalya’ya bırakılmıştır  **** Lozan Barış Antlaşmasıyla Rodos ve Onikiada İtalyaya verildi *** Doğu sınırının şekillenmesinde Moskova ve Gümrü Antlaşmaları etkili olmuştur *** İstanbul ve Boğazlar Mudanya Ateşkes Antlaşmasıyla TBMM Yönetimine bırakılmıştır *** II.TBMM  1923-1927 yıllarında faaliyet göstermiştir. *** Cumhuriyet Halk Fıkrasının kuruluş tarihi  Türk Ordularının İzmir’e Girişi olarak seçilmiştir.**** İlk Muhalif Parti Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Kazım Karabekir tarafından kurulmuştur **** Şeyh Sait İsyanının çıkmasında önemli rolü İNGİLTERE oynamıştır *** Atatürk Dönemi Muhalefet Partileri : Serbest Cumhuriyet Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası **** Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Hükümet tarafından kapatılmıştır *** Misakımilli’de  Elviye-i Selase ve Batı Trakyada halk oylaması yapılmasına karar verilmiştir. *** Lozan Antlaşmasında Kıbrısın yönetimi İngilitereye verilmiştir *** Türk Tarih kurumunun kurulması ve Türk Dili Tetkik Cemiyetinin kurulması   MİLLİYETÇİLİK İlkesi gereğidir *** Laiklik 1937 yılında devletin temel ilkelerinden biri olmuştur *** Milliyetçilik ve Halkçılık   Cumhuriyetçilik ilkesinin doğal sonucudur ***  Sümerbank ve Etibank Devletçilik ilkesi uygulamaları doğrultusunda kuruldu *** Teşvik-i Sanayi Kanunun başarısız olması  Devletçilik uygulamasını zorunlu hale getirmiştir. *** I.TBMM Döneminde devlet yönetimindeki ikililiğe son vermek amacıyla SALTANAT kaldırılmıştır *** Türk Denizlerinde yolcu ve yük taşıma hakkının yalnızca Türk Girişimcilere ait olması KABOTAJ KANUNU’nun çıkarılmasıyla sağlanmıştır **** Yeni Türk devletinde bakanların başkabakn tarafından seçilmesi  Cumhuriyetin ilanıyla sağlanmıştır *** T.C.nde hukuk alanında yapılan inkılapların temelini Medeni Kanun oluşturur *** Atatürk dönemimde para-kredi piyasasını canlandırmak için kurulan ilk özel banka  İŞ BANKASI ****  Halifeliğin kaldırılmasıyla aynı gün yasalaşan kanunlar : Şeriye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat Kanununun çıkarılması *** Türk kadını 1926 yılında çıkarılan Medeni Kanun ile Mahkeme tanıklığında erkek ile eşit hakka sahip olma hakkına kavuşmuştur *** Yeni Türk harfleriyle ilk gazete MARDİN *** Türkiye Musulun geleceği ile en çok İngiltere ile sorun yaşamıştır ** Türkiye 1932 de Milletler Cemiyetine üye olmuştur ***  Fransa ile Türkiye arasında sorun olan konular : Yabancı okullar, Devlet borçları, Demir yolları, Bozkurt ve Lotus gemilerinin çarpışması **** Ege Denizine inme politikası nedeniyle Balkan Antantı’na katılmayan devlet   BULGARİSTAN ***  Türkiye Musul’un geleceği ve Nüfus mübadelesinden kaynaklanan sorunları Milletler Cemiyetinde görüşme gereği duymuştur *** 1926 yılında imzalanan Ankara Antlaşmasıyla MUSUL Misakımilli sınırları dışında kalmıştır *** 1936 yılında Montröde imzalanan sözleşmeyle Boğazlar Komisyonuna son verildi. *** ABD II.Dünya Savaşı sonrası Sovyet Rusya’ya karşı Türkiye ve Yunanistan’ı TRUMAN DOKTRİNİ ile kendi yanında tutmaya çalışmıştır *** İlk Çok partili seçim 1946 yılında gerçekleştirilmiştir ***** I.Dünya Savaşı sırasında yapılan gizli Antlaşma  MAC MAHON *** Çok partili siyasal hayata Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurulması ile geçiş denemesi yaşanmıştır ***  1924 Anayasasında  1946 yılında yapılan değişiklikle tek dereceli seçim sistemine geçilmiştir.

ATATÜRK :

Döneminde gerçekleşmiştir    Kabine Sisteminin uygulanması, Cumhurbaşkanının Meclis içerisinden Meclis tarafından seçilmesi , Devlet eliyle temel sanayinin kurulması, İlk özel bankanın kurulması, Türkiyenin Milletler Cemiyetine üye olması *** Döneminde kurulmuştur :  İstanbul Üniversitesi, Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü, Dil ve Tarih – Çoğrafya Fakültesi, Ankara Hukuk Fakültesi,  Hatay Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti,  **** Cumhuriyetin ilanından sonra almıştır ; Başöğretmenlik, İstiklal Madalyası,  **** Kurulmasında aktif rol almıştır : VATAN VE HÜRRİYET CEMİYETİ, ANADOLU ve RUMELİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ  ****  Ordu Müfettişliğinden ve askerlik mesleğinden AMASYA GENELGESİ’nin ardından istifa etmiştir. **** Ordu Müfettişi olarak   Samsun Raporu, Havza Genelgesi ve Amasya Genelgesini yayınlamıştır. ***  Sakarya Savaşından sonra  Gazi ve Mareşal unvanlarıyla anılmaya başlanmıştır *** Millet Mekteplerinin Başöğretmeni Unvanına sahiptir ***

ATATÜRK ‘ün:

Fiilen katıldığı savaşlar :  Trablusgarp Savaşı, I.Dünya Savaşı, *****  Kimlik değiştirerek katıldığı ve sömürgeciliğe karşı mücadele ettiği ilk savaş  TRABLUSGARP SAVAŞI, ***

 İSMET İNÖNÜ :  Döneminde gerçekleştirilmiştir : Milli Korunma Kanunu, Toprak Mahsulleri Kanunu, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, Birleşmiş Milletlere Üye Olunması ***