Hangi ailelerin çocukları başarısız olur?

Çocuklar yarışmalara veya özel günlerde sahne gösterilerine katılıyor.

Aileler de çocuklarını izlemeye geliyor. Bazı çocuklar ailelerini görünce daha iyi performans gösteriyor, bazıları ise daha kötü. Neden acaba?

ARAŞTIRMA

Stanford Üniversitesinden Prof. Robert Zajonc, seyircili ortamlarda kişilerin performans kalitesine bakıyor. Performans kalitesi bazen artarken bazen de düşüyor.

Bunun nedenini araştırınca keşfediyor ki, kişi öğrenme sürecinde izlenirse, performansı düşüyor; gerçek performans sırasında izlenince performansı artıyor.

Neden?

ÖĞRENME VE PERFORMANS

Öğrenme sürecindeki kişi antrenman sırasında izlendiğinde, hatasının görülmesini istemiyor. Hatasından dolayı yargılanacağını düşünüyor, sıkıntı hissediyor ve kötü performans gösteriyor.

Ama sahneye/yarışmaya çıktığı an, tam tersi seyirci istiyor. Becerisini sergilemek, izlenmek ve takdir görmek istiyor.

Bundan dolayı seyircili maçlarda takımlar daha iyi performans gösteriyor.

Peki, o zaman ne oluyor da bir sahne gösterisi/yarışma sırasında ailesi tarafından izlenen çocuk, normalden daha kötü performans gösteriyor?

SÜREKLİ ÖĞRENME

Antrenman, gösteri ya da yarışma fark etmez, küçük ve genç yaşta çocuklar sürekli öğrenme sürecinde ve hata yapma riskleri çok yüksek.

Ama çocuklarının hala öğrenme sürecinde olduğunu unutan aileler onlardan gerçek bir sahne/yarış performansı bekliyor. 

Kendisinden yüksek performans veya kazanma beklendiğinde, çocuk stres yapıyor ve performansı düşürüyor. Peki, her aile böyle mi? Neden bazı aileler çocuklarını izleyince, çocuk kötü performans göstermiyor?

YARGILAYICI AİLE

Çünkü bu aileler çocuklarını yargılamak için değil, ona destek vermek için sahneye/yarışmaya geliyor. Kazanma veya yüksek performans beklemiyor.

Çocuk da yargılanmış hissetmiyor. Antrenmana göre daha yüksek performans gösteriyor.

Çocuğun performansı ailenin ne kadar yargılayıcı olduğuna ve beklentilere bağlı.

ŞİRKETLER VE OKULLAR

Aynı mekanizma iş yerlerinde de mevcut.

Müdürler denetlemek için gezince, çalışanların performansı düşüyor; destek, geribildirim ya da ilişki kurmak için gezince, çalışanların performansı artıyor.

Okullarda müdür derslere öğretmeni denetlenmek için girerse, performans düşüyor; geribildirim vermek ve desteklemek için girerse, performans artıyor.

UTANÇ VE ÜZÜNTÜ

Kısacası, çocuklarını yargılayan aileler çocuklarını izleyince, çocuk strese giriyor ve kötü performans gösteriyor.

Çocuklarını yargılamayan ama onlara destek veren aileler, çocuklarını izleyince, çocuklar daha iyi performans gösteriyor.

Bu çocukların kazanmaya ve kaybetmeye bakış açıları da farklılık gösteriyor.

Yargılayıcı ailelerin çocukları kaybedince, utanç; destekleyici ailelerin çocukları kaybedince, üzüntü hissediyor.

Bu iki duygu çok farklı. İlki kimlikle, ikincisi davranışla ilgili. İlki yetersizlik duygusu geliştiriyor; ikincisi, öğrenme tutumu.

Sonuç olarak, yargı ve kazanma beklentisi çocuğu olumsuz etkiliyor.

Aileler yargılamaktansa, destekleyici olarak; kazanma ve yüksek performanstan ziyade, gelişime ve öğrenmeye odaklanarak; eleştirmektense, geribildirim vererek sağlıklı çocuklar yetiştirebilir.

ÖZGÜR BOLAT