Dünyanın Çevresini Ölçen İlk Kişi Kimdi?

Antik Yunan filozofu Pisagor, MÖ 500'de Dünya'nın yuvarlak olduğunu ilk kez öne sürdüğünde, iddiası mantıksız olduğu için reddedildi. Onlarca yıl sonra, Yunan filozof Aristo, gezegenin farklı yerlerinden gök cisimlerini gözlemleyerek Dünya'nın küresel olduğu sonucuna vardığında Pisagor'un haklı olduğunu kanıtladı. Eski matematikçiler ve kendi kendini gökbilimci ilan eden kişiler de Aristoteles'in yanıldığını kanıtlamaya çalıştılar, ancak sonunda Dünya'nın gerçekten küresel olduğu konusunda hemfikirdiler. Yaklaşık 2000 yıl önce, Dünya'nın yuvarlak olduğu kanıtlandıktan çok sonra, Yunan bilge, şair, astronom, matematikçi, kütüphaneci ve coğrafyacı Cyrene'li Eratosthenes gezegenin çevresini belirlemeye çalıştı.

Dünyayı Ölçmek
Eratosthenes, özellikle dünyanın haritasını çıkarmak için enlem ve boylamsal çizgiler sistemini geliştirdiği için mucit coğrafyası olarak kabul edilir. Dünya'nın eğimini dikkate değer bir doğrulukla hesapladı, ancak aynı zamanda Dünya ile Ay arasındaki mesafeyi de yanlış bir şekilde ölçtü. Eratosthenes'in en çok tanınan dönüm noktası, Dünya'nın çevresini etkileyici bir şekilde hesaplamasıydı. Eratosthenes, Dünya'nın büyüklüğünü nasıl hesaplayacağını belirlerken, yaz gündönümü sırasında Syene'de (bugünkü Aswan, Mısır) güneşin dipteki suyu aydınlattığı, ancak kuyunun duvarlarını aydınlatmadığı bir kuyunun farkına vardı. Güneş'in tam tepemizde olduğunu gösterir. Syene, Güneş'in doğrudan tepede olduğu en kuzeydeki enlem olan Yengeç Dönencesi yakınında, 24°05' Kuzey enleminde yer alır.

Yöntem
Eratosthenes, yaz gündönümü sırasında İskenderiye'ye ve Syene'ye dikey bir kutup yerleştirdi ve İskenderiye'deki direğin öğle saatlerinde bir gölge oluşturduğunu fark etti, bu da Güneş'in doğrudan kutbun üzerinde değil, biraz güneyde olduğu anlamına geliyordu. Eratosthenes, iki şehir arasındaki mesafeyi belirledikten ve Dünya'nın eğriliğini hesaba kattıktan sonra, gölgenin dikey kutuptan açısını 7.12° olarak belirledi ve bu, bir dairenin çevresinin yaklaşık ellide birini temsil ediyordu. İki şehir arasındaki mesafe yaklaşık 5.000 stadyum (500 mil) idi ve Eratosthenes, çevrenin ellide biri 5.000 stadyum ise, tam dairenin 250.000 stadyum (25.000 mil) veya 40.000 km olduğu sonucuna vardı. Yaklaşık 2.000 yıl sonra, modern ekipman, Dünya'nın çevresini ekvatorda 24.901.46 mil ve 24.859 mil olarak hesapladı.

Hatalar Ve Tahminler
Eratosthenes, Dünya'nın çevresini hesaplamak için doğru bir formül geliştirdi, ancak tahmininde birden fazla hata vardı. Örneğin, antik Yunan uzunluk ölçü birimi “stadion”, ortalama Yunan stadyumunun çevresine dayanıyordu, ancak Yunanistan'daki spor stadyumlarının uzunluğu 607 fit, Mısır'dakiler ise 517 fit idi. Eratosthenes ayrıca, Güneş her iki şehre de paralel olarak parlıyordu, ancak her iki konumdaki ışınlar aslında biraz eğimliydi. Ancak, sayısız hataya rağmen, Eratosthenes'in hesaplaması yalnızca %0.16 oranında hatalıydı.