Devamsızlık Yapan Öğrencilerle İlgili İş ve İşlemler

AMAÇ
Bu çalışma ile İstanbul/Küçükçekmece ilçesinde bulunan ilköğretim okullarına kayıtlı sürekli devamsız öğrencilerin
devamsızlık nedenlerinin incelenerek, öğrencilerin tam zamanlı
olarak okullarına devamlarının sağlanmasında ilgililerce yürütülecek iş ve işlemlerin mevzuata uygun bir şekilde, bütünlük
sağlanarak yerine getirilmesi amaçlanmıştır.
KAPSAM
 Zorunlu ilköğretim çağında olan çocukların ilköğretime
erişim ve devamlarının sağlanması için yürütülecek iş ve işlemleri kapsamaktadır.
DAYANAK
Zorunlu ilköğretim çağındaki sürekli devamsız öğrencilerle ilgili mevzuat incelendiğinde aşağıda belirtilen kanun,
yönetmelik, sözleşme ve anlaşmalar yasal dayanağı oluşturmaktadır. Çalışmada anayasa, sözleşme, kanun, yönetmelik ve protokolün süreli/sürekli devamsızlıkla ilgili maddelerine yer verilmektedir.
1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
2. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme
3. 222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu
4. 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu
5. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu
6. Kanunu Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği
7. İlköğretime Erişim ve Devamın İzlenmesi Çalışmalarında
Kurumlar Arası İşbirliği Protokolü
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
 Madde - 42 ( II. Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi )
Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir. Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılâpları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim
ve denetimi altında yapılır. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim
yerleri açılamaz. Eğitim ve öğretim hürriyeti, Anayasaya sadakat
borcunu ortadan kaldırmaz. İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır. Özel
ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esaslar, Devlet okulları
ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenlenir.
Devlet, maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime
ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. Eğitim ve
öğretim kurumlarında sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür. Bu faaliyetler her ne suretle
olursa olsun engellenemez. Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim
ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak
okutulamaz ve öğretilemez. Eğitim ve öğretim kurumlarında
okutulacak yabancı diller ile yabancı dille eğitim ve öğretim yapan okulların tâbi olacağı esaslar kanunla düzenlenir. Milletlerarası antlaşma hükümleri saklıdır.
222 SAYILI İLKÖĞRETİM VE EĞİTİM KANUNU
Madde 1: İlköğretim, kadın erkek bütün Türklerin milli gayelere
uygun olarak bedeni, zihni ve ahlaki gelişmelerine ve yetişmelerine hizmet eden temel eğitim ve öğretimdir. 
Madde 2: İlköğretim, ilköğrenim kurumlarında verilir; öğrenim çağında bulunan kız ve erkek çocuklar için mecburi, Devlet
okullarında parasızdır.
Madde 3: (Değişik: 30/3/2012 - 6287/1 md.) Mecburi ilköğretim çağı 6-13 yaş grubundaki çocukları kapsar. Bu çağ çocuğun
5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda başlar, 13 yaşını bitirip
14 yaşına girdiği yılın öğretim yılı sonunda biter.
Madde 4: Türk vatandaşı kız ve erkek çocuklar ilköğrenimlerini
resmi veya özel Türk ilköğretim okullarında yapmakla mükelleftir.
Madde 5: Mecburi öğretim çağında olup da, memleket dışında
olmak, oturduğu yerde okul bulunmamak veya sağlık durumu
dolayısıyla ilköğretim okuluna devam edemeyen vatandaşlardan
özel olarak öğretim görenler, imtihanla ve yaşlarına göre layık
oldukları ilköğretim okulu sınıflarına veya mezuniyet imtihanlarına alınırlar.
…………..
Madde 46: Her çocuk, mecburi ilköğrenim çağına girdiği öğretim yılı başında 3 üncü madde gereğince ilköğretim okuluna kayıt ve kabul edilir. Her veli yahut vasi veya aile başkanı, çocuğunu
zamanında ilköğretim okuluna yazdırmakla yükümlüdür.
Bu kanunda sözü geçen “aile başkanı” deyiminden maksat, veli veya vasi durumunda bulunmadığı halde ilköğretime
devama mecbur olan çocukları sürekli olarak yanında bulunduran veya barındıran yahut da çalıştırandır.
Mecburi öğrenim çağını bitirdiği öğretim yılı sonuna kadar ilköğretim okulunu bitiremeyen çocukların ilköğrenimlerini
tamamlamak üzere en çok iki öğretim yılı daha okula devamlarına izin verilir. Bu iki yıllık uzatma sonunda da okulu bitiremeyen
çocuklara tasdikname verilerek, kayıtları silinir.
……………….
Madde 48: Her yıl derslere başlamadan en az 15 gün önce, muhtarlar okul müdürüyle iş birliği yaparak köy ve mahallelerindeki
mecburi öğrenim çağında bulunan çocukların künyelerini gösterir üç nüsha çizelge hazırlayıp birer nüshasını okul idarecilerine
ve ilçe eğitim müdürlüğüne verir. Diğer nüshasını da yanlarında
saklarlar. Çocuklarını zamanında okula yazdırmalarını, veli yahut vasi veya aile başkanlarına bildirir ve ilan ederler.
Mecburi öğrenim çağında olup da belirli zaman içerisinde okula yazdırılmayan çocukları, okul müdürleri kendiliklerinden okula kaydeder ve devam ettirilmesini veli yahut vasi
veya aile başkanlarına bildirirler. Bu gibi çocuklar yine de okula
gelmezlerse; haklarında devamsız öğrenciler gibi işlem yapılır.
Madde 52: Her öğrenci velisi yahut vasisi veya aile başkanı çocuğunun mecburi ilköğretim kurumuna muntazaman devamını
sağlamakla ve özrü yüzünden okula gidemeyen çocuğun durumunu en geç üç gün içinde okul idaresine bildirmekle yükümlüdür.
Mülki amirler, ilköğretim müfettişleri ve zabıta teşkilatı ilköğrenim çağındaki çocukların mecburi ilköğretim kurumlarına
devamlarını sağlamakla veli yahut vasi veya aile başkanlarına ve
okul idarelerine yardımla ve her türlü tedbiri almakla vazifelidirler.
Madde 53: (Değişik: 12/10/1983 - 2917/7 md.) Okula devam
etmeyen öğrencilerin devamsızlık sebepleri okul idarelerince ve
ilköğretim müfettişlerince araştırılarak devama engel olan maddi ve manevi sebeplerin giderilmesine çalışılır. Bu sebeplerin giderilmesi mümkün olmadığı takdirde durum, köylerde muhtara,
diğer yerlerde mülki amirlere bildirilir. Bu makamlarca gerekli
tedbirler alınır.
Okul idareleriyle muhtar ve mülki amirlerin bu vazifeleri
devamsız öğrenciler hakkındaki kovuşturmanın her safhasında
devam eder.
Madde 54 : 55 inci maddenin ikinci fıkrasında yazılı zorlayıcı
sebepler dışında çocuğun ailesi yanında kalmasını gerektiren ailede ölüm, yaralanma, düğün, askere gitme, bağ, bahçe, tarla ve
sürüde tarım ve hastalık savaşı yapılması gibi sebeplerle öğrencilere bir yıl içinde 15 günü geçmemek üzere okul idarelerince
izin verilir.
Madde 55 : (Değişik: 12/10/1983 - 2917/8 md.) Hastalık, sel,
kar, deprem ve yangın gibi okul idaresince takdir edilecek sebeplerle okula gelemeyen öğrenciler izinli sayılırlar. Bu hallerin
dışında 53 üncü madde gereğince yapılacak teşebbüs ve alınacak
tedbirlere rağmen;
a) Çocuğunu okula göndermeyen;
b) Verilen izin müddetini geçiren;
c) Geç nakil yaptıran;
d) Okul çevresi dışına çıkarak izini kaybettiren;
e) Çocuğunun devamsızlık durumunu özürsüz olarak
zamanında okul idaresine bildirmeyen;
Öğrencinin veli veya vasi veya aile başkanları, okul idaresince köylerde muhtarlığa, diğer yerlerde mülki amirliğe hemen
bildirilir. Muhtarlar ve mülki amirler en geç üç gün içinde durumun veli veya vasi veya aile başkanlarına tebliğini sağlarlar. (Değişik son cümle: 24/4/2003-4854/1 md.) Yapılan tebliğde okulca
kabul edilecek geçerli sebepler dışında çocuğun okula gönderilmemesi hâlinde idarî para cezasıyla cezalandırılacağı bildirilir.
Madde 56:(Değişik: 23/1/2008-5728/282 md.) Muhtarlıkça veya
mülkî amirce yapılan tebliğe rağmen çocuğunu okula gönder-
meyen veli veya vasiye okul idaresince tespit edilen çocuğun okula devam etmediği beher gün için onbeş Türk Lirası idarî para
cezası verilir. Bu para cezasına rağmen çocuğunu okula göndermeyen veya göndermeme sebeplerini okul idaresine bildirmeyen
çocuğun veli veya vasisine beşyüz Türk Lirası idarî para cezası
verilir.
Madde 57: (Değişik: 23/1/2008-5728/283 md.) Okul idareleri
ve mülkî amirliklerce bu Kanuna göre usulen sorulacak sorulara
cevap vermekten kaçınanlar ile gerçeğe uymayan beyanda bulunanlara yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.
Madde 59: İlköğrenim çağında olup da mecburi ilköğretim kurumlarına devam etmeyenler, hiçbir resmi ve özel iş yerinde veya
her ne surette olursa olsun çalışmayı gerektiren başka yerlerde
ücretli veya ücretsiz çalıştırılamazlar.
İlköğretim kurumlarına devam ettiklerini belgeleyenler
ise, çocukların çalıştırılmasını düzenleyen kanun hükümleri uygulanmak şartıyla ancak ders zamanları dışında bu gibi yerlerde
çalıştırılabilirler.
İlköğretim çağında bulunan ve mecburi ilköğretim kurumlarına devam eden çocukların bu kanunda gösterilen ve
Milli Eğitim Bakanlığınca açılmasına izin verilmiş olunanlar
dışında, her ne ad altında kurulmuş olursa olsun, özel kurs ve
dershanelere kabulü yasaktır.
(Değişik: 23/1/2008-5728/284 md.) Yukarıdaki hükümlere aykırı davrananlara dörtyüz Türk Lirasından bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.
(Ek: 24/4/2003-4854/5 md.; Değişik altıncı fıkra:
23/1/2008-5728/284 md.) Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları mahallî mülkî amir tarafından verilir. 
1739 SAYILI MİLLİ EĞİTİM TEMEL KANUNU
Madde 22: (Değişik: 30/3/2012 - 6287/7 md.) Mecburi ilköğretim çağı 6-13 yaş grubundaki çocukları kapsar. Bu çağ çocuğun
5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda başlar, 13 yaşını bitirip
14 yaşına girdiği yılın öğretim yılı sonunda biter.
Madde 25: (Değişik: 16/6/1983 - 2842/9 md.) (Mülga birinci
fıkra: 16/8/1997 - 4306/9 md.; Yeniden düzenleme: 30/3/2012-
6287/9 md.) İlköğretim kurumları; dört yıl süreli ve zorunlu
ilkokullar ile dört yıl süreli, zorunlu ve farklı programlar arasında tercihe imkân veren ortaokullar ile imam-hatip ortaokullarından oluşur. Ortaokullar ile imam-hatip ortaokullarında lise
eğitimini destekleyecek şekilde öğrencilerin yetenek, gelişim ve
tercihlerine göre seçimlik dersler oluşturulur. Ortaokul ve liselerde, Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamberimizin hayatı, isteğe bağlı seçmeli ders olarak okutulur. Bu okullarda okutulacak diğer
seçmeli dersler ile imam-hatip ortaokulları ve diğer ortaokullar
için oluşturulacak program seçenekleri Bakanlıkça belirlenir.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM VE İLKÖĞRETİM KURUMLARI
YÖNETMELİĞİ
Madde 18: (1) (Değişik: RG-25/6/2015-29397) Çocukların devamsızlıkları, okul öncesi eğitim kurumlarında öğretmen, ilkokullarda sınıf öğretmeni, ortaokul ve imam-hatip ortaokullarında ise okul yönetimi tarafından e-Okul sistemine işlenir ve
yöneticiler tarafından takip edilir.
(2) Okul öncesi eğitim kurumlarında;
a) Kayıtları yapılan çocukların kuruma günlük eğitimi aksatmayacak şekilde devam etmelerinin sağlanması esastır. Ancak
özel eğitim gerektiren çocukların sosyal uyum ve gelişim özelliğine
göre günlük devam sürelerinde esneklik sağlanır.
b) Özürsüz olarak aralıksız 10 gün okula devam etmeyen
çocuğun velisi okul müdürlüğünce yazı ile uyarılır. Bu uyarıya
rağmen özürsüz olarak aralıksız 30 gün okula devam etmeyen ve
devam ettiği hâlde üst üste iki aylık ücreti yatırılmayan çocukların kaydı silinir. Bu durum veliye yazılı olarak bildirilir.
c) Aylık aidatını zamanında ödemeyen, geçmiş aylardan
borcu kalan ve devamsızlık nedeniyle okulla ilişiği kesildiği hâlde okula devam ettirilen çocukların ücreti, veli ile yapılan sözleşme hükümleri çerçevesinde tahsil edilir.
(3) İlköğretim kurumlarında öğrencilerin okula devamları zorunludur.
a) İlköğretim kurumlarına kaydedilen mecburi ilköğretim çağındaki öğrencilerin velileri ile okul yönetimleri, il/ilçe
millî eğitim müdürlükleri, maarif müfettişleri, muhtarlar ve
mülki amirler 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun ilgili
hükümleri gereğince çocukların okula devamını sağlamakla yükümlüdürler.
b) Normal ve ikili öğretim yapılan okullarda ilk derse girdiği hâlde sonraki bir veya daha fazla derse özürsüz olarak girmeyen öğrencinin (Değişik ibare:RG-25/6/2015-29397) durumu okul yönetimince velisine ivedilikle bildirilir ve devamsızlığı
yarım gün sayılır.
c) İlköğretim kurumlarındaki öğrencilerden, okulun bulunduğu yerleşim biriminin dışına çıkan, adresi bulunmayan ve
okulu olmayan bir yere gidenlerin durumu, okul yönetimince
e-Okuldaki devam bölümüne zamanında işlenir. Öğrencilerin
devamsızlıkları, e-Okul sistemi üzerinden okul yönetimlerince
sürekli takip edilir.
ç) Yurt dışına giden öğrencilerin yurt dışı adresi, okul
yönetimince e-Okul sistemine işlenir. Bakanlıkça yurt dışındaki okullara devamlarının sağlanmasıyla ilgili tedbirler alınır. Bu
durumdaki veya yurt dışında adresi tespit edilemeyen öğrencilerin kayıtları, yaşları öğrenim çağı dışına çıkıncaya kadar e-Okul
sisteminde pasif hâle getirilir.
d) Öğrencinin geçerli mazereti ve velinin başvurusu üzerine okul yönetimi tarafından bir öğretim yılı içerisinde 15 güne
kadar izin verilebilir.
(4) Bulaşıcı bir hastalık nedeniyle okula devam edemeyen
çocuklar, sakınca olmadığına ilişkin sağlık kuruluşlarından
alınacak rapor ile kuruma devam edebilirler.
SÜREKLİ DEVAMSIZLIK NEDENLERİ
Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü ilköğretime erişim ve devamın izlenmesi çalışmalarına göre zorunlu eğitim çağında olup ilköğretime kayıtlı olduğu halde devamsızlık nedenleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel boyut;
• Çocukların öğrenim gördüğü ilköğretim okullarında ikinci
kademe öğretiminin bulunmaması,
• Ailenin ekonomik yetersizliği nedenleriyle eğitim giderlerini
karşılayamaması,
• Ailevi nedenler,
• Göçerler,
• Erken nişanlanma ve evlilik,
• Geleneksel nedenler,
• Sağlık nedenleri
• İlköğretime devam ederken ceza infaz kurumlarında tutuklu
ve / veya hükümlü olma,
Engellilik hâli;
• Zihinsel engelli,
• Ortopedik engelli,
• Görme engelli ve / veya görme bozukluğu,
• İşitme engelli,
• Diğer (dil ve konuşma bozukluğu, ruhsal duygusal engelliler
vb.)
Çalıştırılan Çocuklar;
• Gezici ve geçici mevsimlik tarım işçiliğinde çalıştırılan çocuklar,
• Sanayi ve hizmet sektöründe çalıştırılan çocuklar,
• Sokakta çalıştırılan çocuklar,
• Ev hizmetlerinden çalıştırılan çocuklar,
Nüfus Kaydı ve Adres Taşınması;
• Adresten taşındı bilinmiyor,
• Adresten taşındı, yeni adresi biliniyor,
• Nüfus yaşı ile fiziki yaşının farklılığı,
• MERNİS kayıt adresi yanlış,
• Vatandaşlıktan çıkarıldı,
• Yurtdışından gelme.
DEVAMSIZ VE SÜREKLİ DEVAMSIZ ÖĞRENCİLERLE İLGİLİ YAPILACAK İŞ/İŞLEMLER
Ders yılının başlaması ile birlikte ilkokullarda sınıf öğretmenleri ortaokullarda okul yönetimi ve öğretmenleri tarafından devamsızlıkların günlük olarak e-okul modülüne işlenmesi
sağlanarak sürekli devamsız öğrencilerle ilgili aşağıda belirtilen
15
iş ve işlemlerin mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesi sağlanmalıdır.
E-okul modülünde devamsız öğrenciler için 7,12,17 ve
20. günlerde veliye devamsızlık mektupları gönderilir. (Ek-1) Sırasıyla; ilkokul- ortaokul kurum işlemleri - devamsızlık işlemleri - devamsızlık mektubu, raporlar bölümünden sınıf ve şube
seçilerek alınan öğrenci devamsızlık mektupları sınıf öğretmeni,
müdür yardımcısı ve okul müdürü tarafından imzalanıp, mühürlenerek iadeli taahhütlü olarak veli adreslerine gönderilir