Alfabetik Sıralama Nedir, Alfabetik Sıralama Nasıl Yapılır?

Alfabe, dil aracılığıyla çıkarılan seslere tekabül eden harflerin dizisine verilen isimdir. 1570’li yıllardan bu yana bir dizi harfi tanımlamak adına kullanılan alfabe kavramı, XV. asırdan başlayarak okuma aracılığıyla öğrenilen bir şeyi tanımlamak için de kullanılır olmuştur.

Alfabe ayrıca ansiklopedi, sözcük, kitap ve dergi gibi yayınlarda okuyucuların aradıklarını kolaylıkla bulmaları konusunda yardımcı olmaktadır. Alfabetik sıralama ya da sözlük sırası mevcut olmasaydı, yazılı eserlerde aranan bölüm, başlık ve maddelerin bulunması zorlaşacak, okuma ve araştırma deneyimi kolay bir şekilde gerçekleştirilemeyecekti.

Türkçede alfabeye abece ismi de verilmektedir. Abece Türkçedeki ilk üç sesten meydana gelen bir sözcüktür. Benzer şekilde Türkçeye Fransızcadan geçen alfabe kelimesi, Yunancadaki ‘başlangıç’ anlamı taşıyan alfa ile ‘pek çok şeyin ikincisi’ manasını taşıyan beta seslerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Alfabe ya da abece bir dilin temel ses ile harflerini tanıtarak, okuma ve yazmanın öğrenilmesinde kolaylık yaratan dizidir.

Alfabeler ayrıca, temel eğitimin ilk basamağına karşılık gelmektedir. Tüm eğitim sistemlerinde, eğitim alfabenin aktarılmasıyla başlamakta ve devamlılığı bu sayede mümkün olmaktadır.

Her bir dilin kendi alfabesi mevcuttur. Fakat birçok lisan tek harften oluşan yazı sisteminin parçalarını taşıması bakımından ortaklaşmaktadır. Dünyada alfabesi olan 3.800’ün üzerinde dil bulunduğu tahmin edilmektedir.

1 Kasım 1928 tarihinde 1353 sayılı yasayla kabul edilen Türk alfabe sekiz ünlü harf ve yirmi bir ünsüz harften oluşmaktadır. Söz konusu harflerin büyük harf ve küçük harf olarak, alfabetik sıralama ya da sözlük sırasına göre dizilimi aşağıdaki gibidir:

A B C Ç D E F G Ğ H İ I J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

a b c ç d e f g ğ h i ı j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z

Sözcükler alfabetik sıralamaya göre sıralanırken öncelikle karşılaştırılan kelimelerin ilk harflerine bakılmaktadır. Hangi sözcüğün ilk harfi alfabede ön sırada yer alıyorsa, o sözcük sıralamada daha önde yer alacaktır. Eğer sözcüklerin ilk harfleriyle aynıysa ikinci harflere bakılır. İkinci harflerden hangisi alfabede daha önde yer alıyorsa, o sözcük sıralamada önde bulunacaktır. Bu durum sözcükler arasındaki harfler aynı oldukça tekrar edilir. Farklı harf tespit edildiğinde hangi harf alfabede önde yer alıyorsa, o sözcük sözlükte daha önde yer alacaktır.

Alfabetik sıralama ya da sözlük sırasına örnek teşkil etmesi adına

• Kalem
• kâtip
• kitap

sözcüklerini ele alalım. Üç sözcüğünde ilk harfleri k sesi olduğundan dolayı ikinci harflerine bakmamız gerekmektedir. Kalem ve kâtip kelimelerinin ikinci harfleri de aynı olsa da kitap sözcüğününkinden farklıdır. Alfabede a sesi i’den önce geldiğinden sözlük sıralamasında kalem ve kâtip sözcükleri, kitaptan önce yer alacaktır. İkinci harfleri de aynı olan kalem ve kâtip sözcükleri arasında sıralama yapmak için üçüncü harfe dikkat edilmelidir. Türkçe alfabede l sesi k sesinden önce geldiği için, sözlük sırasında, kalem kelimesi, kâtip kelimesinin önünde yer alacaktır. Nihai olarak söz konusu üç sözcüğün alfabetik sıralaması kalem, kâtip ve kitap olarak karşımıza çıkmaktadır.

Alfabetik sıralamaya öteki bir örnek için ise bilgi, bilezik, biraz kelimelerini ele almak mümkündür. Üç kelimenin ilk harfleri aynı olduğundan, ikinci harflerine bakmak gerekmektedir. Ele alınan kelimelerin ikinci harfleri de aynıdır. Dolayısıyla üçüncü harfler göz önünde bulundurulduğunda, l harfi alfabede r harfinden ön sırada yer aldığı için biraz sözcüğü, bilgi ile bilezik sözcüğünden sonra gelecek, mevcut dizide alfabetik sıralamada en sonda yer alacaktır. Bilgi ile bilezik sözcükleri mukayese edildiğinde ise, e harfi alfabede g harfinden önce geldiği için, bilezik kelimesi, bilgi kelimesinden önce bulunmak zorundadır. Haliyle son tahlilde, ele alınan üç sözcüğün alfabetik olarak sıralaması şu şekilde olacaktır: bilezik, bilgi, biraz.

2. sınıf Türkçe dersinden alfabetik sıralama geliştirilen kimi yöntemler mevcuttur. Bunlardan en çok tercih edileni ve kolayı rakamlardan faydalanmaktır. Söz konusu yöntemde, karşılaştırılan kelimelerde bulunan harflere rakamlar verilir. Aynı harfler için aynı rakamlar kullanılmakta, farklılaşan harflere ise harflerin alfabedeki konumlarına göre sırayla rakamlar almaktadır. Rakamlardan faydalanarak sözlük sırası tespit edilen kelimelere ayrı olarak rakamlar verildiğinde, alfabetik sıralama yapılabilmektedir.

Online Alfabetik Sıralama
Bir metni, diziyi ya da kelimeleri sıralamak istediğinizde internet üzerinde başvurabileceğiniz pek çok mecra vardır. Karmaşık dizilerin düzenlenmesi, kolay takip edilmesi ve anlaşılmasına yardımcı olan alfabetik sıralama yapmak için, sıralamayı otomatik olarak yapan online editörler ve siteler bulunmaktadır. Bilgisayara klavyesi sıralama gibi yardımcı uygulamalarla karışık harfler ve sözcükler otomatik olarak sıralanabilmektedir.

Söz konusu site ve editör uygulamalarına örnek olarak CopyWritely verilebilir. Kullanıcıların sıralama parametrelerini belirleyebildiği, basit bir ara yüze sahip sitede ayrıca farklı dil seçenekleri de yer almakta, kullanıcılar yalnızca Türkçe değil, öteki lisanlarda da alfabetik sıralama yapabilmektedir.

Bir diğer örnek ise WordWall internet sitesidir. Zamanlama, hizalama ve işaretleme benzeri şıkların da yer aldığı platformda metin ya da diziler sözlük sırasına göre kolay bir biçimde sıralanabilmektedir.

Microsoft Office Excel Programında Alfabetik Sıralama
En çok tercih edilen ve en işlevsel Microsoft Office programlarından olan Excel programında iş yaparken bir girdiyi ya da diziyi alfabeye göre sıralamak için takip edilecek üç adım bulunmaktadır. Söz konusu üç adım şu şekilde takip edilebilmektedir:

Sıralanması arzu edilen dizinin seçilmesinin ardından, seçilen söz konusu sütuna sağ tıklamanız gerekmektedir.
Ardından, karşınıza çıkan menüde ortada yer alan “Sıralama” menüsü içerisine girmelisiniz.
Karşınıza gelen pencerede, nasıl bir sıralama istediğinize bağlı olarak A-Z ya da Z-A seçeneklerinden birini tercih etmeniz gereklidir.
Ayrıca bkz :  Facebook hesap silme: Ömür boyu kalıcı kapatma
Microsoft Office Excel programı sıralanmasını arzu ettiğiniz diziyi, bu adımlardan sonra otomatik olarak sıralamakta ve sizin kullanımınıza sunmaktadır.

Microsoft Office Word Programında Alfabetik Sıralama
Metin üretimi ve depolanmasında, dünya genelinde en çok tercih edilen programlardan olan Microsoft Office Word programında metinleri alfabetik sıralama ya da sözlük sırasına göre düzenlemek oldukça kolaydır. Söz konusu programda alfabeye göre sıralama yapılmak istendiğinde şu adımlar takip edilmelidir:

Alfabetik sıralama ya da sözlük sırasına göre düzenlemek istediğiniz metni ya da metin parçasını seçiniz.
Ardından, Giriş kısmında yer alan A-Z bölümüne tıklayınız.
Sıralanmasını arzu ettiğiniz metin ya da metin parçası, Microsoft Office Word programı üzerinde otomatik olarak sıralanacak ve sizin kullanımınıza sunulacaktır.